KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ ĐAU SAU ZONA BẰNG TIÊM DƯỚI DA BOTULINUM TOXIN

Abstract

Đau sau zona là một hội chứng đau thần kinh mạn tính, là biến chứng thường gặp nhất sau khi mắc bệnh zona cấp tính do kích hoạt lại Varicella Zoster Virus (VZV). Đây là tình trạng tổn thương các sợi thần kinh và da, gây đau dai dẳng và có thể kéo dài từ nhiều tháng đến hơn một năm ở vị trí sau khi tổn thương zona đã liền. Bệnh thường xuất hiện trong vòng 3 tháng sau bệnh zona cấp tính 1. Bệnh zona và biến chứng đau sau zona khá thường gặp. Tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, bệnh zona chiếm 41,53% tổng số bệnh da do virus và chiếm 5,33% tổng các bệnh da điều trị nội trú 2. Theo nghiên cứu của Johnson, tại Mĩ và châu Âu, tỷ lệ mắc bệnh zona và tỷ lệ bệnh nhân đau sau zona đều tăng theo tuổi: tỷ lệ mắc zona hàng năm từ 11/1000 người ở độ tuổi 80 so với tỷ lệ 3,4/1000 ở độ tuổi thấp hơn và tỷ lệ phát triển đau sau zona từ 20% ở bệnh nhân trên 65 tuổi so với hơn 30% ở bệnh nhân trên 80 tuổi 3. Theo nghiên cứu của Vương Thế Bích Thanh, tỉ lệ mới mắc biến chứng đau sau zona là 19%, tăng dần theo tuổi 4. Đặc biệt cũng theo tác giả này, những bệnh nhân zona trên 50 tuổi, có triệu chứng đau cấp nặng và mức độ tổn thương da nặng thì khả năng bị đau sau zona là trên 50% 4. Đau sau zona là một gánh nặng đáng kể về thể chất, xã hội và cảm xúc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh. Đau thường cản trở giấc ngủ và dẫn đến suy nhược cơ thể. Khó mặc quần áo do đau hoặc hạn chế vận động có thể dẫn đến sự cô lập xã hội. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể giảm cảm giác thèm ăn, giảm cân, giảm hoạt động thể chất, trầm cảm, và lo lắng 5. Tuy nhiên, điều trị biến chứng này vẫn là một thách thức với các bác sĩ lâm sàng da liễu và thần kinh. Hiện nay có nhiều thuốc lựa chọn để điều trị đau sau zona như các thuốc đường toàn thân: chống trầm cảm ba vòng, pregabalin hoặc gabapentin, thuốc giảm đau opiod yếu. Các thuốc này có hiệu quả điều trị nhưng bị hạn chế do các tác dụng phụ mà chúng gây nên, đặc biệt ở bệnh nhân cao tuổi 1, 6. Việc sử dụng tiêm dưới da Botulinum toxin có thể là lựa chọn điều trị mới. Gần đây, hướng dẫn của Hội thần kinh Mĩ (American Academy of Neurology) đã chỉ ra tiêm Botulinum Toxin (chủ yếu là Botulinum Toxin-A) có hiệu quả trong điều trị đau sau zona với mức độ bằng chứng A7. Theo khuyến cáo của hiệp hội quốc tế về đau thần kinh (Neuropathic Pain Special Interest Group), Botulinum Toxin là lựa chọn thứ ba trong điều trị 8. Tại Việt Nam, hiện nay Botulinum Toxin cũng được ứng dụng trong điều trị giảm đau thần kinh nói chung và đau sau zona nói riêng. Tuy nhiên, hiện chưa có nghiên cứu nào được tiến hành để đánh giá hiệu quả của phương pháp này. Vì vậy, chúng tôi thực hiện đề tài “Kết quả điều trị đau sau zona bằng tiêm dưới da Botulinum Toxin” với hai mục tiêu sau: 1. Khảo sát đặc điểm lâm sàng và một số yếu tố liên quan của đau sau zona tại Bệnh viện Da liễu Trung ương. 2. Đánh giá kết quả điều trị đau sau zona bằng tiêm dưới da Botulinum Toxin.