THỰC TRẠNG TIÊM ĐỦ HAI MŨI VẮC XIN SỞI CHO TRẺ DƯỚI 2 TUỔI VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI HUYỆN ĐÔNG ANH, HÀ NỘI NĂM 2019

Abstract

Sởi là bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do vi rút gây ra, đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ nhỏ mặc dù đã có vắc xin phòng bệnh an toàn và hiệu quả 19. Tiêm phòng sởi đã làm giảm (84%) số ca tử vong do sởi giữa năm 2000 và 2016 trên toàn thế giới. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo tất cả trẻ em phải được tiêm đủ hai mũi vắc xin sởi. Khi tỷ lệ tiêm chủng trong cộng đồng cao, sẽ làm ngăn chặn sự lưu hành của vi rút sởi, duy trì tỷ lệ tiêm chủng đạt trên (95%) trong nhiều năm liên tục sẽ tiến tới loại trừ bệnh sởi 19. Bệnh sởi là một bệnh phổ biến, tuy nhiên những biến chứng của bệnh đối với trẻ nhỏ là rất nguy hiểm. Việc tiêm vắc xin sởi mũi 1 cho trẻ lúc 9 tháng tuổi là rất quan trọng để phòng bệnh sớm cho trẻ do tỷ lệ mắc sởi ở nhóm trẻ dưới 1 tuổi ở miền Bắc nước ta ngày càng tăng (giai đoạn 2008 - 2012, nhóm 18 - 26 tuổi là nhóm có số ca mắc lớn nhất chiếm (39,8%), nhóm dưới 1 tuổi có số ca mắc thấp nhất chiếm dưới (10%); đến giai đoạn 2013 - 2014 nhóm trẻ dưới 1 tuổi lại là nhóm có lỷ lệ mắc cao nhất) 38, 45. Việc bổ sung mũi 2 cho trẻ là cần thiết để lấp đầy khoảng trống miễn dịch ở những trẻ chưa có miễn dịch khi tiêm mũi 1 26. Tại Việt Nam, Chương trình TCMR được chính thức triển khai từ năm 1985 với 06 mũi vắc xin cơ bản cho tất cả trẻ em dưới 1 tuổi, trong đó có vắc xin phòng bệnh sởi. Một trong những biện pháp khống chế bệnh sởi trong nhiều năm qua đã được thực hiện đó là triển khai tiêm chủng cho trẻ đủ hai mũi vắc xin lúc 9 tháng tuổi và lúc 18 tháng tuổi 61, tuy nhiên đến hiện tại chúng ta vẫn chưa đạt được mục tiêu loại trừ bệnh sởi. Sởi là bệnh truyền nhiễm lưu hành tại Hà Nội, hầu như năm nào cũng ghi nhận các trường hợp bệnh tản phát và có năm bùng lên gia tăng thành dịch có tính chu kỳ. Từ năm 2000 trở lại đây, ghi nhận 03 đợt dịch: năm 2000 (149 trường hợp mắc), 2009 (837 trường hợp mắc), 2014 (1.741 trường hợp mắc) và năm 2019 (1.765 trường hợp mắc). Đặc điểm vụ dịch sởi năm 2019 là: diễn ra trên diện rộng (100% quận, huyện, > 90% xã, phường, thị trấn). Lứa tuổi mắc bệnh chủ yếu là trẻ dưới 5 tuổi (57%). Đối tượng mắc bệnh chủ yếu do chưa tiêm chủng và chưa tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi (74,4%) 56. Các nghiên cứu trước đây tại Hà Nội thường chỉ tập trung đến thực trạng tiêm chủng đầy đủ 8 loại vắc xin cho trẻ em dưới 1 tuổi, chưa có nghiên cứu riêng về vấn đề tiêm sởi cho trẻ. Những cuộc đánh giá chất lượng tiêm chủng hàng năm tại Hà Nội cho thấy tỷ lệ tiêm chủng dịch vụ cao (khoảng 30 - 50%) 52. Lịch tiêm vắc xin sởi tại Hà Nội đa dạng, chưa có sự thống nhất giữa tiêm chủng mở rộng (tiêm vắc xin sởi đơn lúc trẻ 9 tháng tuổi và tiêm vắc xin sởi - rubella khi trẻ đủ 18 tháng tuổi) và tiêm dịch vụ vắc xin MMR (sởi - quai bị - rubella) (bắt đầu khi trẻ 12 tháng tuổi và nhắc lại một mũi sau 4 - 6 năm). Với tỷ lệ tiêm chủng dịch vụ cao như vậy, nhiều gia đình có xu hướng chờ đợi khi trẻ đủ 1 tuổi để tiêm vắc xin dịch vụ và tuân thủ lịch tiêm chủng dịch vụ như trên. Do vậy, đã làm mất cơ hội tiêm đủ hai mũi sởi cho trẻ trước hai tuổi theo quy định tại thông tư 38/2017/TT-BYT của Bộ Y tế ngày 17/10/2017 ban hành danh mục bệnh truyền nhiễm, phạm vi và đối tượng phải sử dụng vắc xin, sinh phẩm y tế bắt buộc. Đông Anh là huyện ngoại thành Hà Nội với số dân cư đông, di biến động lớn, có khu công nghiệp lớn nên khó khăn trong vấn đề quản lý đối tượng tiêm chủng. Do đó chúng tôi thực hiện nghiên cứu “Thực trạng tiêm đủ hai mũi vắc xin sởi cho trẻ dưới 2 tuổi và một số yếu tố liên quan tại huyện Đông Anh, Hà Nội năm 2019” nhằm mong muốn đề xuất được những giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa tỷ lệ tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi cho trẻ, mục đích đưa ra những khuyến nghị phù hợp để tiến tới mục tiêu loại trừ bệnh sởi trong thời gian sớm nhất. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 1. Tỷ lệ tiêm vắc xin sởi cho trẻ dưới 2 tuổi trên địa bàn huyện Đông Anh, Hà Nội năm 2019 thực tế là bao nhiêu? 2. Những yếu tố nào liên quan đến tỷ lệ tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi cho trẻ dưới 2 tuổi tại huyện Đông Anh, Hà Nội năm 2019?

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1. Mô tả thực trạng tiêm đủ hai mũi vắc xin sởi cho trẻ dưới 2 tuổi tại huyện Đông Anh, Hà Nội năm 2019. 2. Mô tả một số yếu tố liên quan đến thực trạng tiêm đủ hai mũi vắc xin sởi cho trẻ dưới 2 tuổi tại huyện Đông Anh, Hà Nội năm 2019.