ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VIÊM MÀNG NÃO DO NẤM CRYPTOCOCCUS NEOFORMANS Ở BỆNH NHÂN KHÔNG NHIỄM HIV

Abstract

Viêm màng não (VMN) do nấm Cryptococcus neoformans là một bệnh nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương thường gặp ở những người suy giảm miễn dịch. Bệnh thường diễn biến kéo dài, khó chẩn đoán và có tỷ lệ tử vong cao. VMN do nấm Cryptococcus neoformans cần được điều trị tích cực và kéo dài ngăn ngừa tử vong và di chứng.1 Cryptococcus neoformans là một loại vi nấm thường sống hoại sinh trong đất, trên thực vật nhưng gặp nhiều trong đất lẫn phân chim, nhất là phân chim bồ câu. Cryptococcus neoformans lây nhiễm qua người từ đường hô hấp hoặc các vết thương da.2 Tỷ lệ mắc bệnh là khoảng 0.2-0.9 trường hợp trong 100.000 người khỏe mạnh, và 2-4 trường hợp trong 1000 người AIDS.3 Mặc dù nhiễm nấm Cryptococcus neoformans thường liên quan đến nhiễm HIV/AIDS, nhưng ở nhiều nhiều cơ sở y tế, đặc biệt tại các nước phát triển, một tỷ lệ lớn các trường hợp xảy ra ở những bệnh nhân không nhiễm HIV bao gồm người nhận ghép tạng; bệnh nhân đang dùng thuốc ức chế miễn dịch như glucocorticosteroid, thuốc ức chế TNF-α và các chất điều trị bệnh khác; và một nhóm bệnh nhân không đồng nhất với các rối loạn tiềm ẩn như hội chứng suy cơ quan, các vấn đề miễn dịch bẩm sinh, suy giảm miễn dịch biến đổi thông thường và rối loạn huyết học. Đặc biệt, ở nhiều cơ sở y tế, có tới 20% các trường hợp mắc bệnh Cryptococcus neoformans xảy ra ở kiểu hình bình thường, hay bệnh nhân không suy giảm miễn dịch lâm sàng.4 Cryptococcus neoformans có thể gây bệnh ở phổi, nhiễm khuẩn huyết nhưng bệnh lý thường gặp nhất là viêm màng não.5 Hàng năm, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương và Bệnh viện Bạch Mai là những bệnh viện tuyến cuối, nơi tiếp nhận nhiều bệnh nhân nhập viện do viêm màng não do nấm Cryptococcus neoformans. Phần lớn các bệnh nhân này đều có cơ địa suy giảm miễn dịch, hay gặp nhất là nhiễm HIV/AIDS. Ngoài ra có thể gặp các hình thức ức chế miễn dịch phổ biến khác. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp không có tình trạng ức chế miễn dịch tiềm ẩn rõ ràng. Theo CDC, mỗi năm trên toàn thế giới, có gần 220.000 ca bệnh viêm màng não do Cryptococcus mắc mới và 181.000 ca tử vong, tỷ lệ tử vong cao nhất ở vùng châu Phi cận Sahara.6 Trên thế giới và tại Việt Nam đã có rất nhiều nghiên cứu về tình trạng nhiễm nấm Cryptococcus neoformans trên đối tượng nhiễm HIV/AIDS. Tuy nhiên, tại Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu về viêm màng não do nấm Cryptococcus neoformans trên người không nhiễm HIV. Với mục đích góp phần gợi ý cho các bác sĩ lâm sàng chẩn đoán sớm, điều trị và tiên lượng kịp thời các trường hợp viêm màng não do Cryptococcus neoformans. Vì vậy chúng tôi thực hiện nghiên cứu “ Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị viêm màng não do nấm Cryptococcus neoformans ở bệnh nhân không nhiễm HIV” với hai mục tiêu nghiên cứu sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân viêm màng não do nấm Cryptococcus neoformans không nhiễm HIV tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương và Bệnh viện Bạch Mai. 2. Nhận xét kết quả điều trị bệnh nhân viêm màng não do nấm Cryptococcus neoformans không nhiễm HIV.