NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH VÀ GIÁ TRỊ CỦA CỘNG HƯỞNG TỪ 1.5 TESLA TRONG CHẨN ĐOÁN NHỒI MÁU NÃO GIAI ĐOẠN TỐI CẤP

Abstract

Năm 1990 tổ chức y tế thế giới (WHO) đã đưa ra định nghĩa về tai biến mạch não (TBMN) như sau: “Tai biến mạch máu não là sự xảy ra đột ngột với các thiếu sót chức năng thần kinh thường khu trú hơn là lan tỏa, tồn tại trên 24 giờ hoặc gây tử vong trong vòng 24h. Các thăm khám loại trừ nguyên nhân do chấn thương” 1. Tai biến mạch máu não (TBMNN) bao gồm thiếu máu não (thiếu máu não bao gồm vùng nhồi máu thực sự và vùng nguy cơ nhồi máu) và chảy máu não, trong đó có khoảng 85% là tai biến thiếu máu. Đây là tình trạng bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi, phổ biến nhất là những người có tiền sử bệnh lý tiểu đường, tim mạch, huyết áp, hay tăng cholesterol máu…. 2. Ở các nước phát triển, đột quỵ não là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế và là nguyên nhân đứng hàng thứ ba gây tử vong hàng năm sau bệnh tim mạch và ung thư. Tỉ lệ đột quỵ não được dự báo sẽ tăng lên nhanh chóng và sẽ đạt 1.2 triệu người mỗi năm vào năm 2025. Tại Việt Nam, cùng với mức sống của người dân ngày càng được cải thiện, tuổi thọ tăng dần thì nguy cơ xuất hiện các bệnh lý đột quỵ não, đặc biệt là nhồi máu cũng ngày càng cao. Song song với công tác dự phòng, việc nâng cao hiệu quả trong chẩn đoán và điều trị cũng đang là yêu cầu trọng tâm với mục tiêu giảm thấp tỷ lệ tử vong và tàn phế, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội. Đột quỵ nhồi máu não cấp tính là bệnh lý được gây ra bởi tình trạng tắc nghẽn cục bộ, cấp tính của động mạch não dẫn đến tình trạng suy giảm tức thời dòng máu nuôi tại vùng nhu mô 2,3. Khi tắc mạch cấp tính xảy ra, lõi trung tâm của vùng nhu mô bị thiếu máu cục bộ sẽ hoại tử trước tiên và lan dần ra khu vực ngoại vi. Vùng ngoại vi bị thiếu máu bất hoạt nhưng chưa bị hoại tử tế bào nên có thể được cứu sống và phục hồi chức năng trở lại- vùng này được gọi là “Penumbra” hay “ vùng tranh tối tranh sáng”.

Mục tiêu quan trọng hàng đầu của điều trị nhồi máu não cấp là bảo vệ và cứu sống nhu mô não ở vùng thiếu máu cục bộ, còn được gọi là vùng nửa tối (penumbra). Vùng nhu mô não này hoàn toàn có thể được cứu sống nếu khôi phục tưới máu kịp thời. Để cứu sống tế bào não bị thiếu máu, điều cốt lõi là phải tái thông dòng chảy bị tắc càng sớm càng tốt trong những giờ đầu. Chụp cộng hưởng từ (CHT) là phương pháp có độ chính xác cao. Với các chuỗi xung đặc hiệu, chụp CHT giúp phát hiện chính xác các tổn thương nhồi máu não trong giai đoạn tối cấp mà đôi khi không thể quan sát được trên CLVT. Ngoài ra, chụp CHT có ưu thế là bệnh nhân không phải chịu liều chiếu như trong chụp CLVT. Trong điều trị, hiện nay có hai cách được sử dụng thường quy. Thứ nhất điều trị qua đường tĩnh mạch bằng thuốc tiêu sợi huyết (TSH) Altephase. Phương pháp này được thế giới nghiên cứu và công nhận là có hiệu quả từ năm 1995, áp dụng lần đầu tiên tại Việt Nam năm 2007 và tại bệnh viện Bạch Mai từ năm 2009. Tuy nhiên cửa sổ điều trị ngắn nên chỉ áp dụng cho các bệnh nhân đến viện sớm trong vòng 4.5 giờ đầu với chẩn đoán tắc các mạch máu nhỏ. Phương pháp thứ hai là điều trị can thiệp qua đường động mạch để lấy huyết khối bằng các dụng cụ cơ học. Đây là phương pháp hiện đại có tỉ lệ tái thông cao với cửa sổ điều trị mở rộng lên đến 6 tiếng với vòng tuần hoàn trước và 8-12 tiếng với vòng tuần hoàn sau4,5. Ở Việt Nam, hai phương pháp này đã được áp dụng tại Bệnh viện Bạch Mai, tuy nhiên chưa có nghiên cứu chính thức nào đánh giá, so sánh vai trò của CHT trong chỉ định tiêu sợi huyết và lấy huyết khối cơ học trên các bệnh nhân nhồi máu não tối cấp vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh và giá trị của cộng hưởng từ 1.5 Tesla trong chẩn đoán nhồi máu não giai đoạn tối cấp” với 02 mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm hình ảnh cộng hương từ nhồi máu não giai đoạn tối cấp. 2. Đánh giá vai trò của cộng hưởng từ trong chỉ định tiêu sợi huyết, lấy huyết khối và theo dõi 24 giờ sau điều trị.