KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT PHÌNH MẠCH NÃO HỆ SỐNG NỀN VỠ

Abstract

Phình động mạch não (ĐMN) là hiện tượng giãn khu trú ở một phần của thành ĐMN và thành vị trí giãn không còn cấu trúc bình thường của thành mạch, chính vì vậy rất dễ vỡ. Đây là một bệnh lý cấp tính, ngày càng gặp nhiều ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Vỡ phình động mạch não chiếm 1,5-8%1. 90% phình động mạch não thường được phát hiện khi có biến chứng vỡ gây chảy máu dưới màng nhện2. Tỉ lệ vỡ phình động mạch não hàng năm trung bình là từ 10 đến 15 trường hợp trong 100.000 dân3. Vỡ phình động mạch não với bệnh cảnh lâm sàng rất nặng nề, diễn biến của bệnh rất phức tạp với nhiều biến chứng: Chảy máu tái phát, co thắt mạch máu não, giãn não thất, rối loạn cân bằng nước - điện giải và các biến chứng về tuần hoàn, hô hấp, vì vậy tỉ lệ tử vong cũng như di chứng rất cao. 60% bệnh nhân chảy máu dưới nhện do vỡ phình mạch tử vong trong 1 tháng đầu tiên nếu không được điều trị, 10% tử vong ngay khi chảy máu. Nguy cơ chảy máu tái phát trong vòng 6 tháng là 50-60%, và sau đó 3% chảy máu tái phát hàng năm. Tỷ lệ tử vong sau chảy máu tái phát là 70%4. Sự cấp máu cho não từ 2 nguồn: Hệ động mạch cảnh trong (hệ tuần hoàn trước) và hệ động mạch sống nền (hệ tuần hoàn sau), trong đó phình mạch hệ sống nền tuy chiếm tỉ lệ nhỏ nhưng việc điều trị còn khó khăn và dễ gặp nhiều biến chứng do cấu trúc giải phẫu phức tạp, nhiều vùng chức năng quan trọng. Biểu hiện lâm sàng của vỡ phình động mạch não hệ sống nền là đau đầu đột ngột, dữ dội, dấu hiệu kích thích màng não và rối loạn tri giác5,6. Chụp cắt lớp vi tính không thuốc cản quang, chọc dò dịch não tuỷ cho phép chẩn đoán xác định chảy máu dưới màng nhện và chụp động mạch não số hóa xóa nền là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán và định hướng điều trị vỡ phình động mạch não. Tuy nhiên chụp động mạch số hóa xóa nền là phương pháp xâm lấn. Hiện nay chụp mạch cắt lớp vi tính đa lớp cắt là phương pháp ít xâm lấn, thực hiện nhanh, giúp chẩn đoán chính xác vị trí, kích thước và hình dạng của phình động mạch não. Phương pháp này hiện đang được lựa chọn đầu tiên để chẩn đoán vỡ phình động mạch não 7,8,9,10. Mục đích của điều trị vỡ phình động mạch não là phòng ngừa các biến chứng chảy máu của động mạch não và cuối cùng phải loại bỏ túi phình ra khỏi vòng tuần hoàn. Loại bỏ túi phình có thể thực hiện bằng phẫu thuật đặt kẹp kim loại (clip) vào cổ túi phình, hoặc làm tắc túi phình qua đường nội mạch (coil). Tuy nhiên việc chẩn đoán và điều trị kịp thời phình động mạch não vẫn còn nhiều bất cập, sự phối hợp điều trị giữa khoa nội thần kinh, hồi sức cấp cứu, Xquang can thiệp và phẫu thuật thần kinh chưa được chặt chẽ. Với phình mạch hệ sống nền thì điều trị bằng phẫu thuật hiện nay tuy đã có những tiến bộ đáng kể nhờ các công cụ trợ giúp nhưng vẫn còn nhiều khó khăn trong việc kiểm soát được túi phình và hạn chế biến chứng trong mổ. Hiện nay, đã có nhiều nghiên cứu về vỡ phình mạch hệ tuần hoàn trước nhưng vỡ phình mạch hệ sống nền vẫn là vấn đề được nhiều hội nghị khoa học quan tâm, thu hút sự chú ý của các chuyên ngành nội thần kinh, Xquang can thiệp và phẫu thuật thần kinh, tuy nhiên lại chưa có nghiên cứu nào trong và ngoài nước đánh giá kết quả phẫu thuật với phình mạch hệ sống nền vỡ. Do đó chúng tôi tiến hành đề tài “Kết quả điều trị phẫu thuật phình mạch não hệ sống nền vỡ ”. Với 2 mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh phình mạch não hệ sống nền vỡ. 2. Đánh giá kết quả điều trị phình mạch não hệ sống nền vỡ.