NGHIÊN CỨU BIẾN ĐỔI NỒNG ĐỘ APO B, APO A-I, TỶ SỐ APO B/APO A-I HUYẾT THANH Ở BỆNH NHÂN CÓ BỆNH LÝ MẠCH VÀNH

Abstract

Theo Tổ chức Y tế thế giới, bệnh tim mạch là nguyên nhân tử vong số 1 trên toàn cầu. Ước tính thế giới có khoảng 17,9 triệu người chết do nguyên nhân này vào năm 2016, chiếm 31% tổng số ca tử vong.1 Ở Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế năm 2017, tỷ lệ tử vong của bệnh tim mạch là 33% tổng số ca tử vong, cao gấp 2 lần số tử vong do ung thư và gấp 10 lần số tử vong vì tai nạn giao thông.2 Trong đó bệnh mạch vành (BMV) mà nguyên nhân chủ yếu do xơ vữa động mạch vành là bệnh lý nghiêm trọng gây tỷ lệ tử vong cao. Do đó cần có sự phân tầng ban đầu về BMV, nhằm xác định những người có nguy cơ cao hơn và giảm các biến cố tim mạch. Trong rất nhiều yếu tố nguy cơ dẫn tới việc hình thành và phát triển xơ vữa động mạch vành thì rối loạn lipid máu là yếu tố nguy cơ thường gặp nhất chiếm tỷ lệ 67% và có thể can thiệp thay đổi được. Rối loạn lipid máu được xác định là tình trạng nồng độ cholesterol toàn phần, triglyceride, LDL-C cao hay nồng độ HDL-C thấp hơn các giá trị bình thường trong huyết tương.3 Trên lâm sàng, nồng độ LDL-C huyết tương cao là yếu tố nguy cơ quan trọng hình thành mảng xơ vữa. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy có một số bệnh nhân bị XVĐM có mức LDL-C thấp nhưng BMV vẫn tiếp tục tiến triển, điều này do ở những bệnh nhân này có tăng thành phần LDL nhỏ, đậm đặc. Vì thế, xác định nguy cơ tim mạch và đánh giá hiệu quả điều trị sẽ không chính xác. Apolipoprotein B (Apo B) là thành phần chính của LDL và các lipoprotein (CM,VLDL, IDL), thông qua đó phản ánh tổng số thành phần lipoprotein gây xơ vữa, do đó đánh giá chính xác hơn xét nghiệm nồng độ LDL-C huyết thanh trong XVĐM.4 Ngoài ra, apolipoprotein A-I (Apo A-I) là thành phần protein lớn nhất của HDL có vai trò ngăn chặn quá trình oxy hóa của phân tử LDL thông qua cơ chế hoạt động của enzyme lecithin cholesterol acyl transferase (LCAT) - là chất trung gian vận chuyển cholesterol từ tế bào đến các hạt HDL để được vận chuyển ngược về gan đào thải qua ruột, làm hạn chế sự tích tụ cholesterol dẫn tới giảm quá trình hình thành xơ vữa động mạch.5 Như vậy, Apo A-I, Apo B, tỷ số Apo B/Apo A-I là một chất chỉ điểm sinh học quan trọng trong xác định sớm nguy cơ xơ vữa mạch vành. Ở Việt Nam, các nghiên cứu về Apo B, Apo A-I trên bệnh nhân BMV còn hạn chế, vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: Nghiên cứu biến đổi nồng độ Apo B, Apo A-I, tỷ số Apo B/Apo A-I huyết thanh ở bệnh nhân có bệnh lý mạch vành với 2 mục tiêu như sau: 1. Xác định nồng độ Apo B, Apo A-I, tỷ số Apo B/Apo A-I huyết thanh ở bệnh nhân có bệnh lý mạch vành. 2. Nghiên cứu mối tương quan của nồng độ Apo A-I, Apo B, tỷ lệ Apo B/Apo A-I huyết thanh với mức độ hẹp động mạch vành và một số yếu tố khác.