Điều trị rụng tóc từng mảng bằng ni tơ lỏng kết hợp bôi kem Clobetasol propionate 0,05%

Abstract

Rụng tóc từng mảng (Alopecia areata- RTTM) được Cornelius Celsus mô tả lần đầu tiên vào năm 30 sau Công nguyên, đây là một bệnh thường gặp trong các bệnh lý về tóc, đứng hàng thứ 3 sau rụng tóc nội tiết tố nam tính và rụng tóc ở giai đoạn ngừng phát triển của tóc và được xếp vào nhóm rụng tóc không sẹo.1 Bệnh đặc trưng bởi một, vài hoặc nhiều đám rụng tóc ở đầu hình tròn hoặc hình bầu dục, nhẵn bóng, không có vảy, không ngứa, không đau. Các vùng có lông khác như râu, lông mày, lông mi, lông mu cũng có thể rụng. Bệnh thường khởi phát âm thầm, diễn biến dai dẳng và hay tái phát. Các kết quả nghiên cứu gần đây coi RTTM là một bệnh tự miễn đặc hiệu cơ quan, thông qua trung gian tế bào lympho T với các yếu tố thuận lợi như gen và môi trường. Nhìn chung bệnh không nguy hại đến tính mạng, tuy nhiên các trường hợp rụng tóc từng mảng lan tỏa, tiến triển kéo dài và các trường hợp rụng tóc toàn thể (alopecia totalis) hoặc rụng tóc toàn bộ (alopecia universalis) thường gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh.2 RTTM có thể tự phục hồi đặc biệt là khi bệnh ở mức độ nhẹ và thời gian xuất hiện bệnh dưới 1 năm với tỷ lệ lên tới 80%.3 Lựa chọn phương pháp điều trị RTTM phụ thuộc vào mức độ nặng của bệnh. Một số phương pháp điều trị có thể cải thiện tình trạng rụng tóc và giúp mọc lại tóc, tuy nhiên chưa có phương pháp nào được chứng minh duy trì hiệu quả lâu dài trong điều trị.3 Các phương pháp bôi corticoid loại mạnh hoặc rất mạnh, thuốc ức chế calcineurin, tiêm corticoid tại tổn thương, liệu pháp kích thích miễn dịch tại chỗ thường được lựa chọn trong điều trị RTTM thể nhẹ (dưới 25% diện tích da đầu). Những năm gần đây nhiều tác giả đề xuất sử dụng liệu pháp lạnh trong điều trị RTTM. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu được thực hiện để đánh giá hiệu quả điều trị của ni tơ lỏng cũng như so sánh hiệu quả điều trị RTTM của xịt ni tơ lỏng với các phương pháp khác như dùng corticoid tại chỗ, UVA…. Ni tơ lỏng dạng xịt được cho là một trong những phương pháp hữu hiệu điều trị RTTM với tỉ lệ đáp ứng cao và ít các phản ứng phụ tại chỗ cùng như toàn thân. Tại Việt Nam cho đến nay vẫn chưa có đề tài nghiên cứu nào về việc sử dụng ni tơ lỏng dạng xịt để điều trị RTTM, vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu: “Điều trị rụng tóc từng mảng bằng ni tơ lỏng kết hợp bôi kem Clobetasol propionate 0,05%” với 2 mục tiêu sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và các yếu tố liên quan đến bệnh rụng tóc từng mảng tại Bệnh viện Da liễu Trung ương từ tháng 08/2021 đến tháng 08/2022. 2. Đánh giá hiệu quả điều trị rụng tóc từng mảng bằng ni tơ lỏng kết hợp bôi kem Clobetasol propionate 0,05%. Trong nghiên cứu của chúng tôi có 110 bệnh nhân rụng tóc từng mảng đến khám và điều trị tại Bệnh viện Da liễu Trung ương. Trong đó có 40 bệnh nhân với 285 tổn thương có chỉ định điều trị bằng nitơ lỏng kết hợp bôi Clobetasol propionate 0,05% 1. Đặc điểm lâm sàng và một số yếu tố liên quan của bệnh rụng tóc từng mảng. - Tuổi trung bình của nhóm nghiên cứu là 28,82 tuổi, nhóm bệnh nhân từ 21 đến 40 tuổi chiếm tỉ lệ cao nhất. - Trong 110 bệnh nhân tham gia nghiên cứu trong đó có 58 bệnh nhân nam (52,7%) và 52 bệnh nhân nữ (47,3%). - Thời gian mắc bệnh trung bình của các bệnh nhân là 7,08 tháng - Có 36 bệnh nhân (32,7%) tiêm phòng covid, 31 bệnh nhân (28,2%) sang chấn tâm lý, 5 bệnh nhân (4,5%) có biểu hiện nhiễm trùng trước khi xuất hiện rụng tóc từng mảng - Các mảng rụng tóc tập trung nhiều nhất ở vùng chẩm với 248 mảng (35,7%), sau đó là vùng trán- đỉnh 202 mảng (29,1%) - Có 84 bệnh nhân (76,4%) rụng tóc thể nhẹ, 9 bệnh nhân (8,2%) rụng tóc thể trung bình, 8 bệnh nhân (7,3%) rụng tóc thể nặng, 3 bệnh nhân (4,7%) rụng tóc thể rất nặng và 6 bệnh nhân (5,5%) rụng toàn bộ da đầu. - 92 bệnh nhân (83,6%) rụng tóc từng mảng, 8 bệnh nhân (7,3%) rụng tóc dạng dải, 6 bệnh nhân (5,5%) rụng tóc toàn bộ và 4 bệnh nhân (3,6%) rụng tóc toàn thể. - Điểm SALT trung bình của 110 bệnh nhân là 20,03. Số tổn thương trung bình của 110 bệnh nhân là 6,32. - Tổn thương móng gặp ở 14 bệnh nhân (12,7%) - Xét nghiệm ANA/Hep2 dương tính ở 3 bệnh nhân (4,1%)

2. Kết quả điều trị rụng tóc từng mảng thể nhẹ bằng ni tơ lỏng kết hợp bôi Clobetasol propionate 0,05% - Tỉ lệ tóc mọc tốt ở nhóm xịt ni tơ và bôi kem Clobetasol propionate 0,05% là 87,1%, cao hơn nhóm bôi kem Clobetasol propionate 0,05% là 65,2% với độ tin cậy trên 99,999%. - Các chỉ số mật độ tóc, tỉ lệ tóc trưởng thành, tỉ lệ tóc telogen, tỉ lệ tóc chấm than, chấm đen, chấm vàng, tóc tơ, tóc gãy ở nhóm xịt ni tơ và bôi kem Clobetasol propionate 0,05% đều cải thiện nhanh và tốt hơn nhóm bôi kem Clobetasol propionate 0,05%. - Tỉ lệ tóc mọc tốt khi điều trị bằng xịt ni tơ lỏng kết hợp bôi kem Clobetasol propionate 0.05% ở các tổn thương mới và cũ là như nhau. - Tỉ lệ tóc mọc tốt tỉ lệ nghịch với diện tích tổn thương. - Các tác dụng không mong muốn hay gặp là đỏ da, rát, đau. Không có tác dụng phụ toàn thân nào được ghi nhận.