THỰC TRẠNG TRẦM CẢM, LO ÂU, STRESS Ở HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HÀ HUY TẬP, THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN NĂM HỌC 2019-2020 VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN

Abstract

Sức khoẻ là vốn quý của con người và toàn xã hội, trong đó sức khỏe tâm thần đươc coi là một bộ phận không thể tách rời trong định nghĩa sức khỏe của Tổ chức y tế thế giới (WHO), sức khỏe tâm thần không chỉ là không bị mắc rối loạn tâm thần, mà còn bao hàm trạng thái thoải mái, sự tự tin ở năng lực bản thân, tính tự chủ, năng lực và khả năng nhận biết những tiềm năng của bản thân 1 . Vì vậy, bảo vệ sức khỏe tâm thần, chăm sóc bảo vệ sức khỏe cho vị thành niên là thiết yếu trong thời đại này. Để có sức khoẻ tốt về mặt thể chất và tinh thần cho lứa tuổi này cần quan tâm đến nhiều yếu tố trong đó chăm sóc sức khỏe tâm thần cần được chú trọng đặc biệt. Trầm cảm, lo âu, stress là những rối loạn tâm lý dễ gặp phải, đặc biệt đối với lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông (THPT). Đây là giai đoạn trẻ vị thành niên có nhiều thay đổi về tâm sinh lý như nhân cách, tình cảm, và trí tuệ. Đặc biệt ở lứa tuổi này, rất dễ bị tổn thương do tác động tâm lý từ sự phát triển của bản thân và từ môi trường bên ngoài, kết hợp với đặc điểm tâm lý bồng bột, thiếu kinh nghiệm nên nguy cơ bị trầm cảm, lo âu, stress của đối tượng này ở mức cao 2,3,4,5 . Các vấn đề này có thể ảnh hưởng xấu đến các chức năng về mặt xã hội của các em như học tập, giao tiếp, tuy nhiên có nhiều nguy cơ và bệnh lí có thể phòng ngừa và điều trị được. Trên thế giới, theo WHO (2014) trầm cảm là nguyên nhân chính gây ra bệnh tật, tàn tật ở trẻ vị thành niên và tự tử là một trong ba nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở đối tượng này 6 ; NIMH (2017) có 31,9% dân số Mỹ từ 13-18 tuổi mắc các rối loạn lo âu cao hơn so người trên 18 tuổi 7 . Tại Việt Nam, theo Samuels và cộng sự (2016) có khoảng 8% đến 21% trẻ vị thành niên mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần nói chung và khác nhau theo khu vực sống, giới tính, lứa tuổi và phương pháp nghiên cứu 8 . Một khảo sát dịch tễ học về sức khỏe tâm thần ở trẻ em chọn 10/63 tỉnh/thành cho thấy tỷ lệ trung bình các vấn đề sức khỏe tâm thần trẻ em chiếm khoảng 12%, nghĩa là hơn 3 triệu trẻ em có nhu cầu về dịch vụ sức khỏe tâm thần, các vấn đề phổ biến là hướng nội (lo âu, trầm cảm, đơn độc) và hướng ngoại (tăng động, giảm chú ý) 2 9 . Số lượng trẻ vị thành niên chiếm 16,5% tổng dân số cả nước 10 , có khoảng từ 10- 20% học sinh có vấn đề về sức khỏe tâm thần trong đó tỉ lệ trầm cảm, lo âu, stress trong lứa tuổi học sinh THPT có xu hướng gia tăng 11, 12,13,14,15 . Do vậy việc chăm sóc sức khoẻ lứa tuổi học đường đặc biệt đối với học sinh THPT rất cần có sự quan tâm phối hợp giữa nhà trường, gia đình và ngành y tế mới đem lại hiệu quả cao nhất cho sự hình thành, phát triển trí tuệ, nhân cách và thể lực. Mặc dù đã có một số nghiên cứu đồng thời cả ba yếu tố trầm cảm, lo âu, stress ở Việt Nam hiện nay, tuy nhiên mục tiêu nghiên cứu về đối tượng là học sinh THPT hiện nay còn rất ít. Ở TP Vinh, tỉnh Nghệ An tính đến trước thời điểm năm 2019 chưa thực hiện nghiên cứu nào 16 và năm học 2019-2020 là một năm học đặc biệt do tác động dịch COVID-19. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài nghiên cứu “Thực trạng trầm cảm, lo âu, stress ở học sinh trường trung học phổ thông Hà Huy Tập, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An năm học 2019-2020 và một số yếu tố liên quan” nhằm mục đích cung cấp một cái nhìn tổng thể hơn về vấn đề sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội ở học sinh THPT tại TP Vinh nói chung và tại trường THPT Hà Huy Tập nói riêng. Đó cũng là tiền đề và là cơ sở cho việc đưa ra kế hoạch cụ thể cho việc chăm sóc sức khỏe lứa tuổi học đường đặc biệt ở lứa tuổi học sinh THPT. Nghiên cứu được tiến hành với hai mục tiêu cụ thể như sau: 1. Mô tả tỷ lệ trầm cảm, lo âu và stress bằng thang đo DASS-21 ở học sinh trường trung học phổ thông Hà Huy Tập, Thành phố Vinh, Nghệ An năm học 2019-2020. 2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến trầm cảm, lo âu và stress của học sinh trường trung học phổ thông Hà Huy Tập, Thành phố Vinh, Nghệ An năm 2019-2020