THỰC TRẠNG TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI PHÒNG KHÁM NGOẠI TRÚ HIV/AIDS, TRUNG TÂM BỆNH NHIỆT ĐỚI BỆNH VIỆN BẠCH MAI NĂM 2019

Abstract

Tính đến hết năm 2017, trên thế giới đang có khoảng 36,9 triệu người nhiễm HIV, trong đó có 1,8 triệu người nhiễm mới và khoảng 940,000 người tử vong do AIDS 1 . Ước tính khoảng 250,000 người Việt Nam đang chung sống với HIV/AIDS, trong đó có 11,000 người nhiễm mới và 8,600 người tử vong liên quan đến AIDS trong năm 2017 2 . Tiêm chích ma túy vẫn là phương thức lây truyền HIV chính. HIV chủ yếu tập trung ở những nhóm có nguy cơ cao như người tiêm chích ma túy, những người đàn ông quan hệ đồng tính hoặc quan hệ với gái mại dâm và bạn tình của họ 3 4 . Người nhiễm HIV chủ yếu sống ở các thành phố lớn và các tỉnh miền núi. Trong đó, thành phố Hà Nội đã có tới hơn 22,000 người nhiễm HIV (chiếm 10,5% trên cả nước), 6,084 người đã tử vong do AIDS. Tính đến tháng 9 năm 2019 đã có 577/584 xã/phường phát hiện có người nhiễm HIV (chiếm 94,9%), 80,4% người nhiễm HIV đang được điều trị ARV có thẻ bảo hiểm y tế và 97% người nhiễm có kết quả xét nghiệm tải lượng virus dưới ngưỡng 5 . Để hạn chế sự lan rộng đại dịch HIV/AIDS và kéo dài cuộc sống của người bệnh, nhiều chương trình quốc gia về phòng chống HIV/AIDS đã được thực hiện rất hiệu quả 6 . Trong đó, việc chăm sóc, hỗ trợ và điều trị bằng các thuốc kháng retro virus (ARV) đóng vai trò hết sức quan trọng. Mặc dù việc điều trị ARV không giúp người bệnh khỏi hoàn toàn HIV/AIDS nhưng nó có thể ức chế tối đa sự nhân lên của virus HIV, cho phép hệ miễn dịch phục hồi từ đó phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng cơ hội, kéo dài và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh 7 8 . Tuy nhiên, đây là quá trình điều trị liên tục, kéo dài suốt cuộc đời và đòi hỏi sự tuân thủ điều trị tuyệt đối của người bệnh. Tuân thủ điều trị là uống đúng thuốc, đúng giờ, đúng liều lượng và đều đặn 2 suốt đời để có thể duy trì nồng độ ARV trong máu, tránh làm xuất hiện các đột biến của HIV kháng thuốc và thất bại điều trị 9 10 11 12 . Một số các nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ tuân thủ điều trị của người bệnh HIV là khá khác nhau tại các địa phương như nghiên cứu của Võ Thị Năm ở Cần Thơ cho kết quả 77%13, tác giả Hoàng Đức Dương ở Yên Bái là 91,5%14, Nguyễn Thị Xuyên ở Bắc Giang là 68,4%15. Gần đây nhất có tác giả Mai Thị Huệ đánh giá tuân thủ điều trị của người bệnh tại 5 tỉnh trên cả nước cho kết quả tuân thủ đạt 45,5%16 . Phòng khám ngoại trú HIV/AIDS (OPC) của Trung tâm Bệnh nhiệt đới – Bệnh viện Bạch Mai là một trong những phòng khám được thành lập sớm nhất tại thành phố Hà Nội. Hiện nay phòng khám đang theo dõi 2,172 người bệnh đăng ký và điều trị ARV cho 1,532 người bệnh trong số đó. Tuy nhiên cũng chưa có nghiên cứu nào được tiến hành để đánh giá một cách toàn diện thực trạng điều trị và tuân thủ điều trị ARV của người bệnh HIV/AIDS, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay khi các nguồn ngân sách tài trợ đã hết, thay vào đó người bệnh sử dụng nguồn thuốc do bảo hiểm chi trả. Xuất phát từ thực tiễn trên, chúng tôi thực hiện nghiên cứu “Thực trạng tuân thủ điều trị ARV và một số yếu tố liên quan tại phòng khám ngoại trú HIV/AIDS, Trung tâm Bệnh nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai năm 2019” với các mục tiêu như sau: Mục tiêu cụ thể: 1. Mô tả thực trạng tuân thủ điều trị ARV cho người nhiễm HIV/AIDS tại phòng khám ngoại trú HIV/AIDS, Trung tâm Bệnh nhiệt đới năm 2019. 2. Xác định một số yếu tố liên quan tới tuân thủ điều trị ARV tại phòng khám ngoại trú HIV/AIDS, Trung tâm Bệnh nhiệt đới năm 2019.