KHẢO SÁT HÌNH THÁI CÁC TỔN THƯƠNG TIM BẰNG SIÊU ÂM 3D QUA THỰC QUẢN Ở BỆNH NHÂN VIÊM NỘI TÂM MẠC NHIỄM KHUẨN

Abstract

Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn (VNTMNK) là tình trạng nhiễm trùng lớp nội mạc tim do vi khuẩn, vi rút, nấm,... gây ra những tổn thương như sùi, loét, áp xe,... ở van tim và nội mạc1. Bệnh được mô tả ban đầu vào năm 1885 bởi William Osler. Đây là một bệnh nặng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong. VNTMNK gây ra gánh nặng về kinh tế lớn cho xã hội trên toàn thế giới, theo ước tính của Hiệp hội Tim Mạch Hoa Kỳ cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ở Hoa Kỳ từ 10.000 đến 15.000 trường hợp mỗi năm. Ở Việt Nam, tại Bệnh viện Bạch Mai từ năm 2012 đến năm 2017 có 292 bệnh nhân được chẩn đoán VNTMNK.2 Mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong kỹ thuật chẩn đoán và chiến lược điều trị, nhưng tỷ lệ tử vong chung do VNTMNK vẫn rất cao 20-25%3–5. Tổn thương tại tim gây ra bởi VNTMNK đa dạng. Chiến lược điều trị phối hợp giữa điều trị nội khoa và phẫu thuật khi có chỉ định với mục đích điều trị ngoại khoa về cơ bản là lấy bỏ những mảnh sùi hoặc hoại tử, sửa lại van hoặc thay van tim … Tỉ lệ phẫu thuật ở bệnh nhân VNTMNK tại Việt Nam chiếm 62%6, còn trên thế giới theo tác giả D. R Murdoch tỉ lệ phẫu thuật là 48%7. Những tổn thương trên siêu âm tim được xếp vào một trong những tiêu chuẩn chính để chẩn đoán VNTMNK theo tiêu chuẩn Duke sửa đổi 8. Siêu âm qua thành ngực (SAQTN) và siêu âm qua thực quản (SAQTQ) đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và giúp đưa ra quyết định điều trị. Siêu âm qua thực quản được dùng nhằm nâng cao chẩn đoán, tránh bỏ sót và những trường hợp nghi ngờ chẩn đoán, làm giảm sự chậm trễ trong chẩn đoán và giúp đưa ra quyết định điều trị thích hợp. Những bệnh nhân có nguy cơ cao bị biến chứng có thể được hưởng lợi từ phẫu thuật sớm nhằm cải thiện tiên lượng cho người bệnh. Tuy nhiên trong một số trường hợp siêu âm 2D qua thành ngực (SA2DQTN) và siêu âm 2D qua thực quản (SA2DQTQ) còn gặp khó khăn trong đánh giá các tổn thương tim. Kĩ thuật siêu âm 3D qua thực quản ra đời giúp quan sát hình ảnh các van tim và nội mạc tim được tối ưu hơn Trên thế giới, đã có một số nghiên cứu được thực hiện tại các trung tâm khác nhau về ứng dụng của siêu âm tim 3D qua thực quản (SA3DQTQ) trong đánh giá tổn thương ở tim trong bệnh VNTMNK: tác giả Navin (năm 1995), Koteswara (năm 2007), Sachin (năm 2009).9,10,11 Các nghiên cứu đều cho thấy phương pháp SA3DQTQ có độ chính xác cao và có lợi thế hơn SA2DQTQ trong đánh giá tổn thương, hình thái giải phẫu van tim. Siêu âm qua thực quản giúp cho các bác sĩ phẫu thuật có góc nhìn chi tiết và toàn diện hơn từ đó định hướng rõ ràng hơn trong cuộc phẫu thuật. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về SA3DQTQ trong bệnh VNTMNK còn ít. Trong nghiên cứu của tác giả Vũ Kim Chi và Nguyễn Lân Việt (năm 2002), nghiên cứu của Ngô Thế Ngọc và Đỗ Phương Anh (năm 2019) đã khẳng định được vai trò của SA2DQTQ trong phát hiện các tổn thương VNTMNK rất cao 12 13. Nhưng cho đến nay, chúng tôi chưa thấy có nghiên cứu nào về vai trò của 3DQTQ về bệnh VNTMNK. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Khảo sát hình thái các tổn thương tim bằng siêu âm 3D qua thực quản ở bệnh nhân viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn” với hai mục tiêu: 1. Khảo sát hình thái các tổn thương tim bằng siêu âm 2D/ 3D qua thành ngực và qua thực quản ở bệnh nhân viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn. 2. Đối chiếu kết quả khảo sát tổn thương tim bằng các phương pháp siêu âm tim với kết quả phẫu thuật.