KẾT QUẢ SỚM VÀ TRUNG HẠN PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ VIÊM NỘI TÂM MẠC NHIỄM KHUẨN TRÊN VAN TIM TỰ NHIÊN TẠI VIỆN TIM MẠCH VIỆT NAM

Abstract

Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn (VNTMNK) là một bệnh lý nhiễm trùng trên lớp nội mạc của tim do tác nhân gây bệnh chủ yếu là vi khuẩn hoặc vi nấm. Biểu hiện đại thể thường gặp là những tổn thương loét, sùi ở các van tim, có thể là viêm nội tâm mạc van tự nhiên (NVE), viêm nội tâm mạc van nhân tạo (PVE) hoặc nhiễm trùng trên một thiết bị cấy ghép tim khác 1,2, 3. Bệnh thường gây tổn thương một van tim nhưng cũng có thể gây thương tổn trên một vách có khuyết tật hoặc thành nội tâm mạc, thường xảy ra trên một nội tâm mạc đã có tổn thương bẩm sinh hoặc mắc phải từ trước. Hiện nay, VNTMNK là một bệnh hay gặp và ngày càng có xu hướng gia tăng. Ngày càng có nhiều người cao tuổi mắc bệnh thoái hóa van tim và sự gia tăng các bệnh nhiễm trùng do tụ cầu đã góp phần làm tăng tỷ lệ mắc bệnh VNTMNK. Ngày càng có nhiều bệnh nhân phẫu thuật tim hoặc được lắp van nhân tạo, máy tạo nhịp tim và máy khử rung tim, là các yếu tố liên quan làm tăng nguy cơ mắc VNTMNK. Đặt ống thông tĩnh mạch kéo dài, chạy thận nhân tạo lâu dài, tiêm chích ma túy, các thủ thuật vùng tiểu khung, nội soi, nhổ răng là những yếu tố quan trọng tạo điều kiện cho vãng khuẩn huyết, gây ra VNTMNK ở những người không có bệnh tim từ trước. Nghiên cứu gánh nặng bệnh tật toàn cầu GBD 2010 báo cáo tỷ lệ mắc VNTMNK thô dao động từ 1,5 đến 11,6 trường hợp trên 100.000 người và tỷ lệ trung bình của bệnh nhân VNTMNK phải phẫu thuật van tim là 32,4 ± 18,8%, và nguy cơ tử vong trung bình là 21,1 ± 10,4% 4. Nghiên cứu từ năm 2000 đến 2011 trên toàn nước Mỹ VNTMNK có tỉ lệ tăng từ 11 đến 15 người trên 100000 dân 5,6. Riêng ở Việt Nam, do tình trạng thấp tim, tỉ lệ tim bẩm sinh ở người lớn cao và nguy cơ dễ bị nhiễm trùng nên tỷ lệ này còn khá cao 7. Đây là một bệnh lý diễn biến phức tạp, bệnh thường nặng, tỷ lệ tử vong cao, bất chấp những tiến bộ trong về chẩn đoán, điều trị kháng sinh, phẫu thuật VNTMNK vẫn có liên quan đến những kết quả hậu quả nặng nề và trở thành một vấn đề cấp bách, với ít nhất 1/4 người chết vì VNTMNK 4. Tỷ lệ tử vong tại bệnh viện (22%) và tỷ lệ tử vong trong 5 năm (45%), với số bệnh nhân tử vong hàng năm là 48.300 bệnh nhân trên toàn cầu vào năm 2010 3,7,8. Tại Việt Nam, Trương Thanh Hương cho biết có 21,4% bệnh nhân tử vong do VNTMNK 9. Một báo cáo khác của Trần Thị Phương Thúy nhận định tử vong do VNTMNK chiếm 26,6% 10. Chăm sóc bệnh nhân VNTMNK có biến chứng luôn rất nặng nề và tỉ lệ tử vong cao nếu chỉ điều trị nội khoa đơn thuần, xấp xỉ 44% theo tác giả Richardson 11. Ở một quốc gia đang phát triển, với tỷ lệ bệnh van tim hậu thấp còn cao, điều kiện vệ sinh và chăm sóc sức khỏe tim mạch còn hạn chế, thì đặc điểm lâm sàng và vi khuẩn học, chỉ định phẫu thuật và kết quả phẫu thuật của bệnh nhân Việt Nam chắc chắn sẽ có những khác biệt so với thế giới. Hơn nữa, có một số ý kiến gây tranh cãi về thời điểm chỉ định điều trị phẫu thuật cho bệnh nhân. Phân tích các yếu tố nguy cơ và đặc tính của các đặc điểm lâm sàng có tầm quan trọng lớn để tiên lượng và cải thiện hơn nữa kết quả phẫu thuật. Với mong muốn tìm hiểu và đưa ra những tổng kết ban đầu chúng tôi tiến hành nghiên cứu đánh giá kết quả sớm và trung hạn của phẫu thuật VNTMNK trên van tự nhiên tại Viện Tim mạch quốc gia với 2 mục tiêu: 1. Đánh giá kết quả sớm và trung hạn (sau 1 năm) phẫu thuật viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn trên van tim tự nhiên tại Viện Tim mạch Việt Nam từ tháng 7/2019 đến 7/2020. 2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến kết quả sớm và trung hạn (sau 1 năm) phẫu thuật viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn trên van tim tự nhiên tại Viện Tim mạch Việt Nam.