Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến tổn thương gan trên bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống

Abstract

Lupus ban đỏ hệ thống (systemic lupus erythermatosus SLE) là bệnh lý tự miễn hệ thống tổn thương đa cơ quan phức tạp có biểu hiện lâm sàng đa dạng. Bệnh ảnh hưởng chính đến bệnh nhân nữ dưới 50 tuổi chẩn đoán dựa vào bộ 11 tiêu chuẩn của Hiệp hội thấp khớp học Hoa Kỳ (ACR 1997) hoặc các bộ tiêu chuẩn khác như của Hiệp hội quôc tế lâm sàng về Lupus ban đỏ hệ thống (SLICC 2012). Trong SLE, tổn thương đa cơ quan do sự hình thành các tự kháng thể trong cơ thể chống lại các mô cơ quan. Bênh nhân SLE có tổn thương các cơ quan da, khớp, thận, huyết học, thần kinh. SLE đặc trưng là các đợt cấp xen kẽ giữa các thời kỳ bệnh ổn đinh. Bên cạnh các tổn thương được chú ý nhiều như da, khớp, thận, mạch máu, huyết học và thần kinh trung ương, gan cũng là một cơ quan bị ảnh hưởng. Mặc dù bệnh viêm gan lupus vẫn chưa có định nghĩa rõ ràng và tổn thương gan cũng không được xếp vào tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh nhân SLE nhưng các nghiên cứu chỉ ra 19-60% bệnh nhân SLE có bất thường trên các xét nghiệm chức năng gan. Theo thống kê từ nhiều nghiên cứu của Yuxin Liu và cộng sự năm 2015 tỉ lệ bệnh nhân SLE người châu Á có tổn thương gan (được định nghĩa là tăng AST hoặc ALT trên 2 lần ngưỡng trên giới hạn bình thường) là 20.7%. Nhiều nghiên cứu đồng quan điểm tổn thương gan được định nghĩa là khi có AST hoặc ALT tăng gấp 2 lần giới hạn trên ngưỡng bình thường. Tăng men gan là một yếu tố nguy cơ độc lập gây tăng huyết áp và tăng tỉ lệ tử vong trên mọi bệnh đồng mắc. Bệnh nhân SLE viêm gan mạn tính tăng đợt cấp xơ gan, tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư gan.11 Kiểm soát việc tăng AST, ALT ở các bệnh nhân SLE là một thách thức với các nhà lâm sàng. Các biểu hiện lấm sàng cũng xuất hiện muộn sau một thời gian dài tăng enzyme gan. Có nhiều nguyên nhân gây tăng enzyme gan ở bệnh nhân SLE gồm: viêm gan virus, do rượu, do tác dụng phụ của thuốc, do hoạt động bệnh...Tổn thương gan trên bệnh nhân SLE có thể nặng và tiến triển xấu đi nếu bệnh nhân có bệnh lý nền về gan hoặc do độc tính của thuốc trong quá trình điều trị. Các nghiên cứu trước đây chỉ ra tăng men gan có liên quan đến hoạt động đợt cấp lupus ban đỏ hệ thống do liên quan đến hiện tượng chết tế bào ồ ạt trong đợt cấp dẫn đến các phản ứng dây chuyền làm tăng các gốc oxy hóa. Đợt cấp SLE đặt ra yêu cầu phải tăng liều thuốc ức chế miễn dịch hoặc hợp phối hợp thêm các thuốc khác, NSAIDs. Các yếu tố trên đều gây tăng men gan. Hiện nay ở Việt Nam có ít các nghiên cứu về tổn thương gan trên bệnh nhân SLE. Vì thế chúng tôi tiến hành nghiên cứu : “Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến tổn thương gan trên bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống” này với mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng trên bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống có tổn thương gan. 2. Nhận xét một số mối liên quan tổn thương gan trên bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống với một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng. Kết quả.