ĐÁNH GIÁ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT CỦA BỆNH NHI SAU PHẪU THUẬT FONTAN TẠI TRUNG TÂM TIM MẠCH – BỆNH VIỆN E

Abstract

Phẫu thuật Fontan là giai đoạn cuối cùng trong “liệu trình ba giai đoạn” điều trị bệnh tim bẩm sinh dạng một tâm thất, là kỹ thuật đưa trực tiếp máu tĩnh mạch hệ thống về động mạch phổi mà không đi qua thất phải. Phẫu thuật này được F. Fontan thực hiện lần đầu tiên vào năm 1968 trên bệnh nhân thiểu sản van ba lá, sau đó được công bố lần đầu vào năm 1971. Trải qua hơn 50 năm kể từ những trường hợp phẫu thuật Fontan đầu tiên, rất nhiều bệnh nhân sống sót với tuần hoàn Fontan đã đạt đến tuổi trưởng thành. Cùng với quá trình theo dõi y tế liên tục, các bệnh nhân này là bằng chứng cho thấy sự cải thiện đáng kể về phát triển thể chất, khả năng gắng sức cũng như thời gian sống so với trước mổ và so với những đối tượng không có khả năng phẫu thuật... Tuy nhiên, với đặc điểm suy giảm dần theo thời gian cũng như nhiều biến chứng nặng nề xuất hiện trong giai đoạn muộn sau phẫu thuật, những trẻ sống với tuần hoàn Fontan vẫn chưa thể đạt được sự phát triển thể chất như trẻ khoẻ mạnh bình thường. Theo tác giả Ono và cộng sự, những trẻ sau phẫu thuật Fontan đều có sự cải thiện đáng kể cả về cân nặng, chiều cao, chỉ số khối cơ thể so với trước phẫu thuật.1 Tuy nhiên, khi so sánh với nhóm đối chứng là cha mẹ và anh chị em khoẻ mạnh, tác giả Cohen đã chỉ ra rằng cả cân nặng, chiều cao và khả năng gắng sức của nhóm trẻ này đều thấp hơn dưới ngưỡng bình thường.2 Tại Việt Nam, phẫu thuật Fontan đã được tiến hành tại nhiều trung tâm như Trung tâm Tim mạch - Bệnh viện E, Bệnh viện Tim Hà Nội, Viện Tim Thành phố Hồ Chí Minh... Trung tâm Tim mạch – Bệnh viện E bắt đầu tiến hành phẫu thuật Fontan từ năm 2012, cho đến nay đã có hơn 200 ca bệnh nhi mắc tim bẩm sinh dạng một tâm thất được phẫu thuật thành công. Tuy nhiên những nghiên cứu về đánh giá sự phát triển thể chất cũng như ảnh hưởng của các biễn chứng muộn của tuần hoàn Fontan tới phát triển thể chất tại Việt Nam trên nhóm bệnh nhân đặc biệt này vẫn còn bỏ ngỏ. Vì vậy chúng tôi thực hiện nghiên cứu: "Đánh giá sự phát triển thể chất của bệnh nhi sau phẫu thuật Fontan tại Trung tâm Tim mạch - Bệnh viện E" với hai mục tiêu sau: 1. Đánh giá sự phát triển thể chất của bệnh nhân được phẫu thuật Fontan tại Trung tâm Tim mạch – Bệnh viện E. 2. Nhận xét một số yếu tố liên quan đến sự phát triển thể chất của bệnh nhân sau phẫu thuật Fontan.