ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG TRẦM CẢM Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TUÝP 2 ĐIỀU TRỊ NGOẠI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC GIANG

Abstract

Đái tháo đường là rối loạn chuyển hoá glucid mạn tính, xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc khi cơ thể không thể sử dụng hiệu quả insulin mà nó tạo ra. Đây là một trong các bệnh lý phổ biến và có tỷ lệ mắc tăng nhanh trong những thập kỷ gần đây. Năm 2000 mới có khoảng 171 triệu người, tương ứng 2,8% dân số trên thế giới bị đái tháo đường 1. Đến năm 2014, số người mắc đái tháo đường đã được ước tính là chiếm 8,3% dân số toàn cầu, tương ứng với 387 triệu người 2. Số người mắc đái tháo đường được IDF dự báo là 642 triệu người, tương đương với 10,4% dân số, vào năm 2040 3. Đái tháo đường tuýp 2 gây ra rất nhiều di chứng về thể chất, tâm thần và ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống cũng như công việc của người bệnh. Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến và gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe với tỷ lệ dao động từ khoảng 11% đến 15% ở các nước 4. Trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu gây ra gánh nặng bệnh tật liên quan đến sức khỏe tâm thần trên toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 300 triệu người trên toàn thế giới mỗi năm 5. Trầm cảm được đặc trưng bởi sự ức chế toàn bộ các mặt hoạt động tâm thần. Trầm cảm là một rối loạn tâm thần thường gặp ở những bệnh nhân mắc các bệnh lý nội khoa, trong đó có đái tháo đường. Tỷ lệ mắc trầm cảm có thể cao gấp 3 lần ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 1 và cao gấp đôi ở những người mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 so với dân số chung 6. Tương tác giữa trầm cảm và đái tháo đường có tính hai chiều. Trầm cảm gây ra hậu quả nghiêm trọng lên cả thể chất và tâm thần của người bệnh đái tháo đường. Trầm cảm làm người bệnh đái tháo đường ít hoạt động thể chất, dễ lạm dụng rượu và thuốc lá, có thói quen ăn uống không tốt và kém tuân thủ liệu trình điều trị đái tháo đường. Các nghiên cứu đã chứng minh được rằng trầm cảm làm tăng nguy cơ tăng glucose máu dai dẳng, tăng các biến chứng mạch máu và tăng tỷ lệ tử vong. Chất lượng cuộc sống của người bệnh và gánh nặng kinh tế liên quan với đái tháo đường trở nên nặng nề hơn 7. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra một số yếu tố liên quan đến trầm cảm trên bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2. Các tác giả đã chỉ ra một số yếu tố như tuổi trẻ, giới nữ, những người độc thân, tình trạng kinh tế khó khăn, thời gian mắc đái tháo đường dài, có tiền sử trầm cảm trước đây, điều trị bằng insulin, kiểm soát đường huyết kém, có biến chứng của đái tháo đường là những yếu tố liên quan đến tăng tỷ lệ trầm cảm. Trên thế giới đã và đang có nhiều nghiên cứu về bệnh sinh, lâm sàng và điều trị trầm cảm trên bệnh nhân đái tháo đường. Ở Việt Nam một số ít tác giả nghiên cứu trầm cảm ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2. Tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Giang, trung bình mỗi năm có khoảng trên 2000 bệnh nhân đái tháo đường được khám và điều trị theo chương trình quản lý bệnh mạn tính (năm 2016: 2085 bệnh nhân; năm 2017: 2178 bệnh nhân; năm 2018: 2249 bệnh nhân). Cùng với số lượng bệnh nhân ngày càng tăng, việc thăm khám và điều trị toàn diện cho bệnh nhân đái tháo đường ngày càng được quan tâm. Do đó, nhằm nâng cao chất lượng trong công tác chẩn đoán, điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường trên địa bàn tỉnh, chúng tôi tiến hành đề tài “Đặc điểm lâm sàng trầm cảm ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Giang” với mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng trầm cảm ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2. 2. Nhận xét một số yếu tố liên quan đến trầm cảm ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2.