ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ NGUYÊN NHÂN TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI DỊCH TIẾT TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI

Abstract

Bình thường, trong mỗi khoang màng phổi ở người có một lượng dịch rất ít, khoảng 7-14 ml, để màng phổi thành và màng phổi tạng dễ dàng trượt lên nhau. Số lượng dịch này có được là kết quả của sự cân bằng giữa quá trình hình thành dịch và quá trình hấp thu dịch. Khi sự cân bằng này mất đi, tăng hình thành và/hoặc giảm hấp thu, hiện tượng TDMP sẽ xảy ra 1,2,3. Theo hiệp hội lồng ngực Anh năm 2010, TDMP là một hội chứng bệnh lý thường gặp trong các bệnh lý màng phổi, có hơn 50 nguyên nhân khác nhau gây lên TDMP 1. Hiện nay, chẩn đoán xác định TDMP không khó nhưng chẩn đoán nguyên nhân TDMP đôi khi còn gặp nhiều khó khăn, một số trường hợp TDMP không tìm thấy nguyên nhân mặc dù đã làm các thăm dò chẩn đoán 2. Điều này có thể làm ảnh hưởng lớn đến hiệu quả điều trị và tiên lượng sống của bệnh nhân 4. Một trong những bước đầu tiên trong việc tìm nguyên nhân TDMP là phân nhóm TDMP dịch thấm và TDMP dịch tiết theo tiêu chuẩn Light 4,5,6. Bệnh nhân TDMP dịch thấm thường do nguyên nhân suy tim, xơ gan, … Bệnh nhân TDMP dịch tiết cần phải cố gắng tìm nguyên nhân. Những nguyên nhân gây TDMP dịch tiết có thể kể đến là lao, ung thư, viêm phổi màng phổi…6. Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, nhiều kỹ thuật đã được ứng dụng trong chẩn đoán nguyên nhân TDMP như: xét nghiệm sinh hóa DMP, cấy MGIT DMP, GeneXpert DMP, Cell Block DMP, sinh thiết màng phổi mù, sinh thiết màng phổi qua nội soi màng phổi… nhưng vẫn còn một tỷ lệ không nhỏ những trường hợp TDMP không xác định được nguyên nhân. Trịnh Thị Hương và cộng sự đã chỉ ra những nguyên nhân thường gặp gây tràn dịch màng phổi tại BV Bạch Mai năm 2007 là ung thư chiếm 23,8%, lao chiếm 37,6%, một tỷ lệ thấp các nguyên nhân khác như viêm phổi màng phổi, suy tim..., tuy nhiên có đến 15,2% bệnh nhân TDMP chưa xác định được nguyên nhân 7. Năm 2016, Vũ Khắc Đại và cộng sự đã nghiên cứu về việc ứng dụng nội soi màng phổi ống mềm trong chẩn đoán những trường hợp TDMP khó xác định được nguyên nhân tại Bệnh viện Phổi Trung ương với hiệu quả chẩn đoán rất cao lên đến 94,6% nhưng cũng có đến 5,4% bệnh nhân không xác định được nguyên nhân 8. Như vậy, cùng với sự tiến bộ của kỹ thuật y học, tỷ lệ bệnh nhân TDMP không xác định được nguyên nhân đã giảm đi đáng kể. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân TDMP không xác định được nguyên nhân vẫn còn cao, đặc biệt là TDMP dịch tiết. Vì thế, việc hiểu biết đầy đủ về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số nguyên nhân gây TDMP dịch tiết có ý nghĩa quan trọng giúp định hướng chẩn đoán, tiên lượng và điều trị. Nên chúng tôi tiến hành nghiên cứu: “Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và nguyên nhân tràn dịch màng phổi dịch tiết tại Bệnh viên Bạch Mai” với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, một số xét nghiệm cận lâm sàng của TDMP dịch tiết tại bệnh viện Bạch Mai từ 01/2018-06/2020. 2. Nhận xét một số nguyên nhân gây TDMP dịch tiết ở những bệnh nhân trên đây.