Đặc điểm lâm sàng rối loạn trầm cảm ở người bệnh chấn thương tuỷ sống

Abstract

Chấn thương tuỷ sống là một trong những chấn thương thường gặp trong ngoại khoa và để lại nhiều di chứng nặng nề. Hậu quả của chấn thương tuỷ sống có thể gây ra tình trạng liệt vận động, rối loạn cảm giác, rối loạn cơ tròn,1 khiến cho người bệnh có nguy cơ tàn tật suốt đời, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Ngoài ra, người bệnh còn phải đối mặt với các thương tật thứ cấp có thể gặp như teo cơ, cứng khớp, nhiễm trùng, loét do tỳ đè,... Những tổn thương về cơ thể, tổn thất kinh tế gia đình, mặc cảm về bệnh tật này là những sang chấn tâm lý nặng nề khiến cho những người bệnh chấn thương tuỷ sống dễ mắc các rối loạn tâm thần, trong đó có rối loạn trầm cảm.2,3,4 Theo nghiên cứu của Peterson D và cộng sự năm 2019, trầm cảm là rối loạn tâm thần chiếm tỷ lệ cao nhất sau chấn thương tuỷ sống.2 Khoảng 20-30% người bệnh chấn thương tuỷ sống có các dấu hiệu của trầm cảm,5 cao hơn nhiều so với tỷ lệ trầm cảm chung ở cộng đồng (4,4%).6,7 Trầm cảm nếu không được phát hiện và điều trị sớm sẽ dẫn tới nhiều hệ luỵ, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh chấn thương tuỷ sống. Một trong những hậu quả nặng nề nhất là làm tăng nguy cơ tự sát.8 Trong phục hồi chức năng, trầm cảm khiến cho việc tập luyện, hồi phục của người bệnh kém hiệu quả.9 Người bệnh buồn chán, bi quan, không còn động lực để tập luyện, ảnh hưởng nặng nề tới quá trình phục hồi và tái hoà nhập xã hội, gây căng thẳng, mệt mỏi cho người chăm sóc. Ngoài ra, người bệnh còn có nguy cơ cao hơn gặp phải các biến chứng như loét đè ép, nhiễm trùng tiết niệu khiến người bệnh phải nhập viện điều trị nhiều lần, điều trị dài ngày hơn, làm tăng gánh nặng kinh tế cho gia đình và cả xã hội.10,11 Như vậy, việc phát hiện và điều trị sớm trầm cảm đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phục hồi, tái hoà nhập cộng đồng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh chấn thương tuỷ sống. Tuy nhiên trên thực tế, một số triệu chứng lâm sàng của trầm cảm thường nhầm lẫn với các triệu chứng thường gặp của chấn thương tuỷ sống, dẫn tới khó nhận biết và chẩn đoán sớm trầm cảm, ảnh hưởng tới việc điều trị và phục hồi cho người bệnh. Có rất nhiều nghiên cứu trên thế giới đã xác định được một số yếu tố liên quan đến trầm cảm ở người bệnh chấn thương tuỷ sống như tuổi, giới, trình độ học vấn, mức thu nhập, thời gian bị chấn thương, mức độ liệt, có hay không các biến chứng kèm theo.3,4,12 Tuy nhiên, các kết quả thu được vẫn còn chưa thống nhất với nhau. Việc nghiên cứu mối liên quan giữa những yếu tố đó và rối loạn trầm cảm giúp dự báo tỷ lệ trầm cảm ở những người bệnh chấn thương tuỷ sống để từ đó phát hiện sớm và điều trị thích hợp. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về trầm cảm sau chấn thương tuỷ sống. Tuy nhiên, ở Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu chi tiết về vấn đề này, đặc biệt là về đặc điểm lâm sàng và các yếu tố liên quan. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài: “Đặc điểm lâm sàng rối loạn trầm cảm ở người bệnh chấn thương tuỷ sống” với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng rối loạn trầm cảm ở người bệnh chấn thương tuỷ sống tại Trung tâm Phục hồi chức năng, Bệnh viện Bạch Mai và Khoa Cột sống ít xâm lấn, Bệnh viện Châm Cứu Trung Ương. 2. Phân tích yếu tố liên quan đến rối loạn trầm cảm ở nhóm đối tượng trên.