ĐÁNH GIÁ NỒNG ĐỘ VITAMIN D HUYẾT THANH VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2 CÓ BIẾN CHỨNG THẬN MẠN TÍNH

Abstract

Đái tháo đường là bệnh không lây có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới. Cùng với sự gia tăng mắc bệnh ĐTĐ, các biến chứng của nó cũng tăng dần. Bệnh thận ĐTĐ là biến chứng mạch máu nhỏ thường gặp, là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh thận mạn và bệnh thận giai đoạn cuối. Bệnh thận ĐTĐ chiếm khoảng từ 20-40% các trường hợp bệnh thận giai đoạn cuối trên toàn cầu1,2. Bệnh thận ĐTĐ được mô tả bởi sự phì đại cầu thận và ống thận, sự dày lên của màng đáy, tích tụ chất mầm gian mạch hậu quả là xơ hóa cầu thận và ống thận. Biểu hiện lâm sàng chính của bệnh thận ĐTĐ là sự tiến triển của protein niệu và giảm mức lọc cầu thận3. Cơ chế bệnh sinh chính của bệnh thận ĐTĐ là sự thay đổi về chuyển hóa và huyết động. Tuy nhiên, các cơ chế chính xác là rất phức tạp và liên quan đến nhiều con đường khác nhau. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hoạt hóa hệ thống Renin-Angiotensin tại thận đóng vai trò quan trọng việc gây ra tổn thương thận tiến triển trong bệnh thận ĐTĐ4. Vitamin D là hormon steroid giúp điều hòa quá trình chuyển hóa canxi và phospho. Đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì xương chắc khỏe5. Hoạt động của vitamin D thông qua các receptor vitamin D, mà các receptor đó cũng có mặt trên hầu hết các loại tế bào của thận như tế bào biểu mô ống thận, tế bào có chân, tế bào gian mạch cầu thận. Những năm gần đây, các thử nghiệm lâm sàng và nghiên cứu thực nghiệm trên động vật cho thấy tiềm năng của vitamin D trong vai trò bảo vệ bệnh thận mạn do nó ức chế hoạt hóa hệ RAS thông qua quá trình điều hòa ngược âm tính biểu lộ của Renin6,7. Nghiên cứu cũng cho thấy bổ xung vitamin D và các chất tương tự của nó cho thấy cải thiện chứng năng thận bằng cách cải thiện tình trạng xơ và viêm cũng như giảm tỷ lệ tử vong một cách có ý nghĩa ở bệnh nhân có bệnh thận mạn8. Hiện nay, thiếu vitamin D là tình trạng thường gặp trong dân số nói chung và trên bệnh nhân bệnh thận mạn tính nói riêng. Các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng nồng độ huyết thanh 25-hydroxyvitamin D ở bệnh nhân mắc ĐTĐ có bệnh thận mạn thấp hơn ở những bệnh nhân không có những tình trạng trên9. Sự thiếu hụt vitamin D góp phần vào sự tiến triển của bệnh thận mạn tính cũng như giảm thời gian sống của bệnh nhân. Do đó, kiểm tra nồng độ vitamin D ở bệnh nhân bệnh thận mạn do ĐTĐ là rất quan trọng10. Xuất phát từ tầm quan trọng của việc đánh giá mức độ thiếu hụt và bổ xung vitamin D ở bệnh nhân có bệnh thận mạn. Đã có nhiều nghiên cứu tại Việt Nam được tiến hành nhằm đánh giá sự thiếu hụt vitamin D ở bệnh nhân có bệnh thận mạn, nhưng có ít nghiên cứu được tiến hành trên bệnh nhân có bệnh thận mạn do đái tháo đường. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài:“Đánh giá nồng độ vitamin D huyết thanh và một số yếu tố liên quan ở bệnh nhân bệnh đái tháo đường type 2 có biến chứng thận mạn tính”. Với hai mục tiêu nghiên cứu: 1. Mô tả một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và rối loạn nồng độ vitamin D huyết thanh ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 có biến chứng thận mạn tính đang được điều trị bảo tồn . 2. Tìm hiểu mối liên quan giữa nồng độ vitamin D huyết thanh với một số yếu tố lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân trên.