ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN BẰNG PHƯƠNG PHÁP NÚT MẠCH SỬ DỤNG CỒN KẾT HỢP VỚI LIPIODOL

Abstract

Ung thư biểu mô tế bào gan (UTBMTBG) là ung thư xuất phát từ tế bào gan (HCC: Hepatocellular Carcinoma), thường gặp nhất trong các loại u gan, đứng hàng thứ ba trong các nguyên nhân tử vong liên quan đến ung thư trên toàn thế giới, đứng hàng thứ hai gây tử vong sau ung thư phổi ở nam. Bệnh thường ¬¬xảy ra trên nền một bệnh gan mạn tính điển hình là xơ gan. Bệnh phổ biến ở Châu Phi, Đông Nam Á. Với các nước Bắc Mỹ và Châu Âu, qua các trường hợp mổ tử thi phát hiện được UTBMTBG chừng 0,13% và chiếm khoảng 1% trong các ung thư1. Theo dữ liệu GLOBOCAN 2018, UTBMTBG đứng đầu về tỉ lệ mắc (15,4%) và tỉ lệ tử vong (23,56%) trong các bệnh lý ác tính ở Việt Nam. Tỉ lệ mắc ở nam giới xếp hàng thứ 1 và ở nữ giới xếp hàng thứ 4, có liên quan mật thiết đến tình trạng nhiễm virus viêm gan B, C. Đồng thời tử vong do ung thư biểu mô tế bào gan cũng đứng hàng đầu, chiếm 23,56% tổng số2. Trong những năm gần đây, nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh của UTBMTBG đã được hiểu biết rõ ràng hơn. Do đó, việc chẩn đoán và điều trị căn bệnh này đã có nhiều tiến bộ nhưng đây vẫn là một trong những bệnh lý ác tính, tiến triển nhanh, tiên lượng xấu với tỷ lệ tử vong cao2’3. Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị UTBMTBG như: ghép gan, phẫu thuật cắt gan, đốt u gan bằng sóng VIBA (MWA) hoặc sóng cao tần (RFA), nút động mạch gan (TAE) hoặc nút động mạch gan bằng hóa chất (TACE), đặt hạt vi cầu phóng xạ, điều trị đích... được chỉ định tùy theo giai đoạn bệnh, vị trí, số lượng u,...Nếu bệnh nhân không có điều kiện ghép gan và còn chỉ định phẫu thuật cắt gan thì phẫu thuật vẫn được coi là lựa chọn hàng đầu và hiệu quả nhất3.

Nút mạch hóa chất là một phương pháp điều trị tạm thời, cơ bản nhằm kéo dài thời gian sống cho đa số các trường hợp ung thư biểu mô tế bào gan không còn chỉ định phẫu thuật hoặc tăng khả năng phẫu thuật sau can thiệp mạch. Các phương pháp cTACE và DEB - TACE với kích cỡ hạt nhỏ, khả năng gắn được hàm lượng hoá chất cao, có hiệu quả tốt đối với khối u có kích cỡ nhỏ. Tuy nhiên với các khối u lớn với nhiều nguồn nuôi phương pháp này cần phải tiến hành nhiều lần, chi phí điều trị cao. Việc sử dụng kết hợp cồn tuyệt đối (Ethanol 96%) gây mất nước cấp, làm nguyên sinh chất tế bào bị đông vón dẫn đến xơ hoá và xâm nhập vào mạch máu gây hoại tử tế bào nội mạc, vì vậy có tác dụng gây hoại tử khối u trên diện rộng và nhanh chóng. Phương pháp nút mạch sử dụng vật liệu là cồn kết hợp với lipiodol (Transarterial ethanol and lipiodol embolization - TAELE) là phương pháp cải tiến, an toàn, chi phí thấp, đã được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới và đặc biệt được chỉ định cho các khối u gan lớn. Tuy nhiên, ở Việt Nam mới chỉ có một số bệnh viện sử dụng phương pháp TAELE trong điều trị UTBMTBG và chưa có nghiên cứu nào đánh giá về hiệu quả của phương pháp này. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Đánh giá hiệu quả điều trị ung thư biểu mô tế bào gan bằng phương pháp nút mạch sử dụng cồn kết hợp với lipiodol” nhằm hai mục tiêu: 1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân có ung thư tế bào gan. 2. Đánh giá kết quả điều trị ung thư biểu mô tế bào gan bằng phương pháp nút mạch sử dụng cồn tuyệt đối và lipiodol.