TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI HUYỆN BÌNH CHÁNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

Abstract

Trẻ tiểu học thuộc giai đoạn tiền dậy thì là giai đoạn cơ sở để trẻ phát triển tốt ở những giai đoạn sau. Những thiếu hụt trong giai đoạn này ảnh hưởng trực tiếp đến sự tăng trưởng của cơ thể, cụ thể là chiều cao của các em khi trưởng thành. Bên cạnh đó, tình trạng dinh dưỡng (TTDD) của trẻ lứa tuổi học đường cũng ảnh hưởng đến sức khỏe, nhận thức và kết quả học tập của học sinh [1], [2]. Việt Nam thuộc nhóm các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình đang nằm trong giai đoạn chuyển tiếp về dinh dưỡng. Trong giai đoạn này, nước ta phải đối mặt với gánh nặng kép, trong đó tình trạng suy dinh dưỡng (SDD) và thừa cân béo phì (TC-BP) cùng tồn tại song song với nhau [3]. Trẻ lứa tuổi học đường cũng không nằm ngoài xu thế này. Tỉ lệ SDD thấp còi ở trẻ em Việt Nam đã giảm một cách ngoạn mục qua các năm, tuy nhiên hiện nay nó vẫn còn tồn tại dai dẵng [4]. Trong khi đó, tình trạng TC-BP ở trẻ em ngày một tăng nhanh và nhận được nhiều sự quan tâm từ cộng đồng. TC-BP ở trẻ em là mối đe dọa lâu dài đến sức khỏe, tuổi thọ và là nguy cơ xuất hiện béo phì ở tuổi trưởng thành, tăng nguy cơ đối với các bệnh mạn tính không lây như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, tiểu đường… và một số bệnh ung thư. Béo phì còn làm ngừng tăng trưởng sớm, dễ dẫn đến những ảnh hưởng nặng nề về tâm lý ở trẻ như tự ti, nhút nhát, kém hòa đồng, giảm kết quả học tập [5]. Một số yếu tố làm gia tăng tỉ lệ TC-BP ở trẻ tiểu học có thể kể đến là giới tính nam; độ tuổi nhỏ; lối sống tĩnh tại, ít vận động thể lực; thói quen ăn nhanh, ăn nhiều bữa; thói quen ngủ muộn, ngủ ít; thói quen tiêu thụ các loại thực phẩm cao giàu năng lượng; cân nặng lúc sinh ≥ 3,5kg; tình trạng TC-BP của mẹ và trình độ học vấn của mẹ. Tại Việt Nam, tỉ lệ SDD thể thấp còi ở lứa tuổi 5 – 10 tuổi giảm từ 23,4% (Tổng điều tra dinh dưỡng 2009 - 2010) [6] xuống còn 8,9% và 17,7% cho khu vực thành thị và nông thôn (SEANUTS 2011) [7]. Tỉ lệ SDD thể nhẹ cân ở trẻ 5 – 10 tuổi giảm từ 24,2% xuống còn 13,8% và 25,0% cho khu vực thành thị và nông thôn (SEANUTS 2011). Tỉ lệ SDD thể gầy còm ở học sinh tiểu học năm 2009 là 16,8%, đến năm 2011 tỉ lệ này là 9,6% và 13,7% cho khu vực thành thị và nông thôn. Năm 2000, kết quả điều tra tại các thành phố lớn cho thấy tỉ lệ TC-BP ở học sinh tiểu học tại Hà Nội là 10% và Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) là 12% [8] đến năm 2009 tỉ lệ này 8,5% ở trẻ 5-10, trong đó trẻ béo phì chiếm 2,5% [6]. Tại thành phố Hồ Chí Minh số liệu điều tra dinh dưỡng trên đối tượng học sinh tiểu học qua các năm cho thấy tỉ lệ SDD thể thấp còi có xu hướng giảm từ 8,1% (2002) còn 3,5% (2009), điều này cũng xảy ra tương tự đối với SDD thể gầy còm với tỉ lệ lần lượt là 4,2% và 4,0%. Trong khi đó tỉ lệ TC-BP trên học sinh tiểu học tại TP.HCM tăng mạnh theo thời gian, nếu như năm 2002 tỉ lệ này là 9,4% thì đến năm 2009 tỉ lệ này đã tăng lên 38,9% và chạm mốc 51,8% vào năm 2014 [6], [9], [10], [11]. Bình Chánh là một huyện ngoại thành ở phía Tây Nam TP.HCM có quy mô dân số lớn nhất nước với hơn 652.900 người [12]. Tuy tốc độ đô thị hóa nhanh, kinh tế phát triển nhưng huyện vẫn tồn tại một bộ phận dân cư hoạt động nông nghiệp với thu nhập thấp. Tính đến năm học 2018 – 2019 huyện có tổng cộng 33 trường tiểu học với hơn 46,666 học sinh. Hiện tại, chưa có nghiên cứu nào về TTDD của học sinh tiểu học được thực hiện tại huyện Bình Chánh.

Đề tài: “Tình trạng dinh dưỡng và một số yếu tố liên quan ở học sinh tiểu học tại huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh, năm 2019” được thực hiện với 2 mục tiêu: 1. Mô tả tình trạng dinh dưỡng ở học sinh tiểu học tại huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh, năm 2019. 2. Phân tích một số yếu tố liên quan tới tình trạng thừa cân, béo phì ở học sinh tiểu học tại huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh, năm 2019.