MỘT SỐ ẢNH HƯỞNG TRÊN TIM MẠCH Ở CÁC BỆNH NHÂN ĐƯỢC GHÉP TẾ BÀO GỐC ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ HUYẾT HỌC

Abstract

Hiện nay ung thư và các bệnh máu ác tính đang có xu hướng ngày càng gia tăng không chỉ ở nước ta mà còn trên toàn thế giới. Theo thống kê của Tổ chức nghiên cứu ung thư toàn cầu - GLOBOCAN, năm 2018 thế giới ước tính có gần 18,1 triệu người mắc mới và hơn 9,5 triệu người tử vong vì ung thư các loại.1 Tại Việt Nam, năm 2018 có hơn 164.000 trường hợp mắc mới và hơn 114.000 trường hợp tử vong vì ung thư.1 Gần đây, nhờ những tiến bộ mới trong các kĩ thuật chẩn đoán và điều trị, việc điều trị những bệnh lý này đã đạt được những bước tiến dài so với các thập kỉ trước. Tỉ lệ tử vong của các bệnh nhân U lympho không Hodgkin ở Mỹ đã giảm trung bình 2,2% mỗi năm trong giai đoạn 10 năm từ 2009 đến 2018. Tỷ lệ bệnh nhân sống trên 5 năm sau điều trị tăng từ 64,4% giai đoạn 1995 - 2000 lên 74% giai đoạn 2009 – 2015.2 Sự ra đời của phương pháp điều trị ghép tế bào gốc tạo máu cùng với sự phát triển và đổi mới không ngừng của hóa trị liệu đã mang lại cơ hội sống cho hàng ngàn bệnh nhân mắc bệnh máu ác tính như lơ xê mi, đa u tủy xương, u lympho ác tính.3 Tuy nhiên, song song với việc tăng tỉ lệ sống sót và kéo dài thời gian sống thêm của các bệnh nhân này4, 5 thì gánh nặng bệnh tật do tác dụng phụ của hóa trị liệu trong đó có các bệnh lý tim mạch như suy tim, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim… cũng đang mở ra một lĩnh vực mới đầy thách thức cho các bác sĩ lâm sàng. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân sau điều trị ghép tế bào gốc tạo máu có nguy cơ giảm thời gian sống kì vọng do nhiều yếu tố bao gồm bệnh tái phát, nhiễm trùng, bệnh ghép chống chủ và các bệnh lý tim mạch.6 Trên thế giới đã có rất nhiều nghiên cứu về các biến chứng tim mạch trên nhiều nhóm bệnh nhân ung thư khác nhau,7-9 cung cấp những bằng chứng tin cậy và góp phần đưa ra các hướng dẫn thực hành lâm sàng để hỗ trợ các bác sĩ trong việc chẩn đoán, điều trị, tiên lượng và dự phòng các biến chứng này.10-12 Mặc dù vậy, số lượng các nghiên cứu về vấn đề này trên nhóm bệnh nhân ghép tế bào gốc tạo máu vẫn còn khá khiêm tốn so với nhiều nhóm bệnh nhân mắc các bệnh lý ung thư khác. Và vì vậy, việc nhận biết, điều trị và dự phòng các biến chứng tim mạch trên nhóm bệnh nhân này vẫn còn gặp phải nhiều trở ngại do những hiểu biết về lĩnh vực này vẫn còn chưa đầy đủ cũng như chưa có nhiều hướng dẫn thực hành cụ thể được đưa ra. Tại Việt Nam, phương pháp ghép tế bào gốc tạo máu được đưa vào ứng dụng điều trị cho bệnh nhân từ những năm cuối thế kỉ 20, và đến nay đã được triển khai tại khá nhiều trung tâm về Huyết học và truyền máu trên cả nước, trong đó có Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương và Trung tâm Huyết học - Truyền máu bệnh viện Bạch Mai. Để góp phần theo dõi diễn biến của người bệnh và phối hợp điều trị giữa 2 chuyên khoa Huyết học - Truyền máu và Tim mạch, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Một số ảnh hưởng trên tim mạch ở các bệnh nhân được ghép tế bào gốc điều trị bệnh lý huyết học” với 2 mục tiêu: 1. Nhận xét một số ảnh hưởng trên tim mạch ở các bệnh nhân được ghép tế bào gốc điều trị bệnh máu ác tính. 2. Nhận xét một số yếu tố liên quan đến sự thay đổi về tim mạch ở những bệnh nhân trên.