KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ RÒ ĐỘNG TĨNH MẠCH MÀNG CỨNG XOANG HANG BẰNG CAN THIỆP ĐƯỜNG TĨNH MẠCH

Abstract

Rò động tĩnh mạch màng cứng vùng xoang hang là các luồng thông gián tiếp với lưu lượng nhỏ giữa các động mạch cấp máu cho màng não (động mạch cảnh trong, động mạch cảnh ngoài) vào xoang tĩnh mạch hang, khác với trường hợp thông động tĩnh mạch cảnh xoang hang có luồng thông trực tiếp từ động mạch cảnh trong vào xoang hang với lưu lượng lớn do rách thành động mạch cảnh trong[1]. Thể rò động tĩnh mạch màng cứng xoang hang gặp thứ hai sau thể thông trực tiếp, thường gặp ở người châu Á hơn người phương Tây và đa phần gặp ở phụ nữ lớn tuổi [2]. Cơ chế bệnh sinh hiện nay còn chưa rõ ràng, đa phần không rõ căn nguyên, một số tác giả coi đây là một tổn thương thứ phát sau các bệnh lý chấn thương, nhiễm trùng, phẫu thuật và huyết khối xoang tĩnh mạch [3],[4],[5],[6]. Triệu chứng lâm sàng phụ thuộc vào loại tĩnh mạch dẫn lưu với những triệu chứng tổn thương chủ yếu xuất hiện ở mắt như lồi mắt, cương tụ kết mạc, nhìn mờ, tiếng thổi liên tục [7]. Chẩn đoán xác định rò động tĩnh mạch màng cứng vùng xoang hang ngày nay có vai trò quan trọng của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại (siêu âm Doppler mạch, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ, chụp mạch số hóa xóa nền) trong đó chụp mạch số hóa xóa nền được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán RĐTMMC. Phương pháp này giúp đánh giá một cách chi tiết các đặc điểm hình thái (động mạch nuôi, tĩnh mạch dẫn lưu, vị trí luồng thông) và huyết động học tổn thương (lưu lượng luồng thông) điều mà chụp CLVT và CHT không làm được. Điều này giúp tiên lượng bệnh và đưa ra các chỉ định điều trị chính xác[8],[9]. Có nhiều biện pháp điều trị rò động tĩnh mạch màng cứng vùng xoang hang trên thế giới như: nghiệm pháp ấn động mạch cảnh, phẫu thuật thắt mạch, can thiệp nội mạch và quang tuyến liệu pháp. Nghiệm pháp ấn động mạch cảnh thường chỉ có hiệu quả với những trường hợp luồng thông với lưu lượng rất nhỏ và tỉ lệ tái thông cao [10],[11]. Do đặc điểm giải phẫu vùng xoang hang, việc phẫu thuật thắt mạch rất khó thực hiện, đồng thời có thể gây nhiều biến chứng nặng nề nên hiện tại không dùng để điều trị bệnh lý này [12]. Phẫu thuật quang tuyến định vị là một biện pháp điều trị không xâm nhập tuy nhiên thường được áp dụng với các tổn thương có nguy cơ xuất huyết thấp và các các tổn thương không thể can thiệp nội mạch, vì vậy xạ phẫu không phải là phương pháp điều trị được lựa chọn đầu tiên trong những trường hợp có dẫn lưu ngược dòng vào các tĩnh mạch vỏ não [13]. Can thiệp nội mạch đặc biệt là can thiệp nội mạch theo đường tĩnh mạch ngày nay được coi là một phương pháp điều trị hiện đại, xâm lấn tối thiểu, hiệu quả tắc dị dạng cao, ít rủi ro do có thể tiếp cận đến sát vị trí rò, đặc biệt trong những trường hợp tổn thương phức tạp có nhiều cuống mạch nuôi [14],[13],[15]. Đây là lĩnh vực còn khá mới, trong nước chưa có nhiều nghiên cứu và đánh giá về lĩnh vực này. Cùng với nhu cầu điều trị cho một số lượng lớn bệnh nhân, tôi mong muốn thực hiện đề tài: "Kết quả điều trị rò động tĩnh mạch màng cứng xoang hang bằng can thiệp đường tĩnh mạch" với hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và hình ảnh của rò động tĩnh mạch màng cứng vùng xoang hang. 2. Đánh giá kết quả điều trị của rò động tĩnh mạch màng cứng vùng xoang hang bằng can thiệp qua đường tĩnh mạch.