NGHIÊN CỨU DỰ ĐOÁN CHUYỂN DẠNG CHẢY MÁU BẰNG CẮT LỚP VI TÍNH 128 DÃY TƯỚI MÁU TRONG NHỒI MÁU NÃO CẤP

Abstract

Theo định nghĩa tai biến mạch máu não của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) 1990: “Tai biến mạch máu não là sự xảy ra đột ngột với các thiếu sót chức năng thần kinh thường khu trú hơn là lan tỏa, tồn tại trên 24 giờ hoặc gây tử vong trong 24 giờ. Các thăm khám loại trừ nguyên nhân do chấn thương”1. TBMMN là bệnh lý thần kinh hay gặp nhất và là một cấp cứu lớn trong y học. TBMMN là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ ba sau các bệnh lý về tim mạch và ung thư, đồng thời là một bệnh gây tàn phế mắc phải ở người trưởng thành, là gánh nặng cho gia đình bệnh nhân và xã hội. Điều trị nhồi máu não có nhiều tiến bộ quan trọng từ điều trị triệu chứng sang điều trị theo cơ chế sinh bệnh học. Trong đó lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học có thể tái thông được các mạch máu lớn, cửa sổ điều trị lên 08 giờ đối với tuần hoàn bên và có thể tới 12 giờ đối với hệ tuần hoàn sau2. Vì vậy, lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học là một phương pháp rất tốt hiện nay. Tuy nhiên bên cạnh ưu điểm điều trị huyết khối bằng can thiệp nội mạch cũng còn nhiều hạn chế, trong đó biến chứng chảy máu sau can thiệp là một biến chứng nặng nề, làm tăng tỉ lệ di chứng thần kinh và tỉ lệ tử vong chung của bệnh nhân nhồi máu não3. Chuyển dạng chảy máu là một biến chứng nguy hiểm của nhồi máu não, tỉ lệ gặp từ 13% đến 43% các trường hợp tai biến nhồi máu não4. Đối với các trường hợp chuyển dạng chảy máu dạng chấm nốt, tiên lượng thường không có nhiều thay đổi. Tuy nhiên, các trường hợp chuyển dạng chảy máu thể máu tụ nhu mô có triệu chứng và tiên lượng nặng nề, với sự suy giảm thần kinh nhanh chóng và kết cục lâm sàng dài hạn kém. Phá vỡ hàng rào máu não là thay đổi bệnh lý hay gặp trong nhồi máu não, nó được cho là có liên quan đến biến chứng chuyển dạng chảy máu sau nhồi máu não, ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng lâm sàng và khả năng phục hồi của bệnh nhân đột quỵ não5. Tình trạng phá vỡ hàng rào máu não và tăng tính thấm thành mạch trong vùng nhồi máu não có thể xảy ra tự nhiên nhưng tình trạng này có thể sớm hơn và rầm rộ hơn sau tác động của các liệu pháp tái thông dòng chảy mạch máu não. Vì vậy sự liên quan của tăng thấm mạch máu não với các biến chứng cũng như các phương pháp điều trị đột quỵ đến sớm, việc định lượng mức độ phá vỡ hàng rào máu não và tăng tính thấm thành mạch được quan tâm nhiều bởi các nhà lâm sàng và chẩn đoán hình ảnh đột quỵ. CLVT đ¬ược ứng dụng tại Việt Nam từ năm 1990. Đặc biệt từ năm 2006 CLVT 128 dãy được đưa vào sử dụng tại Bệnh viện Bạch Mai với phần mềm tưới máu não (perfusion CT) đã góp phần tích cực vào chẩn đoán sớm nhồi máu não. Trong đó đánh giá sự phá vỡ hàng rào máu và tình trạng tăng tính thấm thành mạch giúp tiên lượng khả năng xuất huyết ở bệnh nhân nhồi máu não đã được ứng dụng từ năm 2017. Trên thế giới đã có nhiều tác giả nghiên cứu giá trị của tính thấm hàng rào máu não trong việc dự đoán chuyển dạng chảy máu. Ví dụ như nghiên cứu của Ozkul-Wermester năm 2014 trên 86 bệnh nhân nhồi máu não đã chỉ ra rằng, bên cạnh các yếu tố thể tích lõi nhồi máu, tiền sử tăng huyết áp, rung nhĩ, thì tính thấm mạch não là một yếu tố quan trọng dự đoán trước nguy cơ chuyển dạng chảy máu ở các bệnh nhân6. Hay nghiên cứu của Taewon Kim năm 2018 trên 46 bệnh nhân nhồi máu não cấp được điều trị tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch đã đưa ra kết luận tính thấm mạch não là yếu tố độc lập duy nhất dự đoán chuyển dạng chảy máu ở những bệnh nhân này7. Tuy nhiên, hiện nay tại Việt Nam chưa có nghiên cứu về khả năng dự đoán chảy máu não của cắt lớp tưới máu não trên những bệnh nhân sau can thiệp lấy huyết khối. Xuất phát từ thực tế đó, chúng tôi nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu dự đoán chuyển dạng chảy máu bằng cắt lớp vi tính 128 dãy tưới máu trong nhồi máu não cấp”, nhằm hai mục tiêu sau: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, thông số tưới máu và tính thấm của cắt lớp vi tính 128 dãy trong nhồi máu cấp được lấy huyết khối cơ học. 2. Đánh giá giá trị dự đoán chuyển dạng chảy máu bằng cắt lớp vi tính 128 dãy trong nhồi máu não cấp được lấy huyết khối cơ học.