ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG,CẬN LÂM SÀNG VÀ ỨNG DỤNG KỸ THUẬT REAL – TIME PCR ĐA MỒI TRONG CHẨN ĐOÁN VIÊM PHỔI TRẺ EM TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

Abstract

Viêm phổi (VP) là một bệnh phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Dù hiện nay đã có nhiều tiến bộ trong lĩnh vực chẩn đoán và điều trị, nhưng viêm phổi hiện nay vẫn là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Theo số liệu gần đây của UNICEF và TCYTTG, viêm phổi đã giết 2 triệu trẻ em mỗi năm, nhiều hơn tử vong của AIDS, sốt rét và sởi cộng lại. Ước tính mỗi ngày có khoảng 4300 trẻ tử vong do viêm phổi trên toàn thế giới, nghĩa là cứ 20 giây lại có 1 trẻ tử vong do viêm phổi trên thế giới.Tại Việt Nam, theo số liệu báo cáo năm 2004 của WHO và UNICEF, mỗi năm có khoảng 4500 trẻ dưới 5 tuổi tử vong do viêm phổi, chiếm 12%1. Theo thống kê của WHO (năm 2000) trung bình mỗi trẻ mắc 0,28 đợt/trẻ/năm. Các nước đang phát triển có tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi mắc VP cao gấp 5 lần các nước phát triển, Việt Nam đứng hàng thứ 9 trong số những nước có mắc VP cao nhất thế giới2. Ước tính tử vong do viêm phổi ở trẻ dưới 5 tuổi trên thế giới là 0,26 trẻ/1000 trẻ sơ sinh sống. Như vậy hàng năm có khoảng 1,8 triệu trẻ tử vong do viêm phổi (không kể VP sơ sinh)3. Nguyên nhân gây VPCĐ rất đa dạng như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm…Tại các nước đang phát triển, vi khuẩn vẫn là căn nguyên gây bệnh phổ biến nhất. Trẻ em nhất là trẻ nhỏ khi mắc viêm phổi do vi khuẩn nặng có thể gặp các biến chứng như hoại tử, tràn dịch màng phổi phức tạp, áp xe phổi... Việc chẩn đoán xác định nguyên nhân gây viêm phổi chủ yếu vẫn dựa vào triệu chứng lâm sàng và nuôi cấy dịch đường hô hấp. Tuy nhiên việc nuôi cấy để phân lập vi khuẩn thường mất nhiều thời gian và phụ thuộc nhiều vào kỹ thuật thu thập, bảo quản, vận chuyển bệnh phẩm. Nuôi cấy trở lên âm tính nếu trước đó bệnh nhân đã được dùng kháng sinh. Gần đây kỹ thuật Real-time PCR (RT- PCR) đa mồi là kỹ thuật nhân bản DNA trong ống nghiệm dựa vào các chu kỳ nhiệt. Nhờ các chu kỳ nhiệt này mà đoạn DNA đích được nhân bản theo cấp số nhân để sau 30 đến 40 chu kỳ, đoạn DNA đích được nhân bản thành hàng tỷ bản sao dễ dàng được phát hiện. Nhờ khuếch đại rồi mới phát hiện nên kỹ thuật này có độ nhạy rất cao, giới hạn thấp nhất có thể phát hiện được là một phân tử. Kỹ thuật PCR có ưu điểm vượt trội là kết quả có sớm trong vòng 5 giờ kể từ khi bắt đầu làm xét nghiệm trong khi nuôi cấy cần từ 48 đến 72 giờ và ít bị ảnh hưởng bởi việc sử dụng kháng sinh trước đó của bệnh nhân. Phiên bản cải tiến của PCR là kỹ thuật RT- PCR đa mồi còn cho phép phát hiện cùng lúc nhiều loại tác nhân gây bệnh. Bệnh viện Nhi Trung ương đã sử dụng kỹ thuật này trong chẩn đoán VPCĐ cho bệnh nhân, tuy nhiên tổng kết về giá trị thực sự của xét nghiệm này trong chẩn đoán căn nguyên gây VPCĐ còn hạn chế. Câu hỏi đặt ra là liệu phương pháp RT- PCR đa mồi có thực sự hữu ích trong việc tìm căn nguyên gây VPCĐ không ? Xuất phát từ các vấn đề trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu: “Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và ứng dụng kỹ thuật real – time PCR đa mồi trong chẩn đoán VPCĐ ở trẻ em tại bệnh viện Nhi trung ương” nhằm hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng viêm phổi cộng đồng ở trẻ em tại bệnh viện Nhi Trung ương. 2. Ứng dụng của kỹ thuật real – time PCR đa mồi trong chẩn đoán nguyên nhân vi khuẩn gây viêm phổi cộng đồng ở trẻ em.