TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN SUY DINH DƯỠNG THẤP CÒI Ở TRẺ EM DƯỚI 5 TUỔI TẠI 2 XÃ THUỘC HUYỆN TRẠM TẤU TỈNH YÊN BÁI

Abstract

Suy dinh dưỡng (SDD) trẻ em là tình trạng phổ biến ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Theo báo cáo mới đây của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) năm 2018, ước tính khoảng 155 triệu trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn cầu bị suy dinh dưỡng thể thấp còi trong năm 2016, và khoảng 45% trường hợp tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi có sự đóng góp trực tiếp hoặc gián tiếp của suy dinh dưỡng [1]. Thống kê mới nhất của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho thấy tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng thể thấp còi chiếm 21,8%; còn SDD thể gầy còm chiếm 7,3% tương ứng với 49 triệu trẻ và gần 17 triệu trẻ gầy còm ở mức độ nghiêm trọng [2]. Tại Việt Nam, theo thống kê của Viện Dinh dưỡng năm 2017; trên trẻ dưới 5 tuổi, có đến 23,8% trẻ bị SDD thể thấp còi; 13,4% trẻ bị SDD thể nhẹ cân và 7,0% trẻ bị SDD thể gầy còm [3]. Nhiều nghiên cứu khác nhau đã được tiến hành cho thấy nguyên nhân phổ biến của tình trạng SDD trẻ em là do chế độ ăn không cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng theo nhu cầu của trẻ và tình trạng mắc các bệnh nhiễm khuẩn như tiêu chảy, nhiễm khuẩn hô hấp cấp. Nguyên nhân này càng phổ biến hơn ở các vùng nông thôn nghèo, những địa bàn có điều kiện kinh tế, văn hóa xã hội còn hạn chế, khả năng tiếp cận đến thông tin truyền thông giáo dục sức khỏe của người dân còn gặp khó khăn, dẫn đến kiến thức, thực hành chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng trẻ em của bà mẹ và người chăm sóc trẻ bị hạn chế [4]. Những năm tháng đầu đời là khoảng thời gian quan trọng cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Lancet, hơn 200 triệu trẻ em ở các nước đang phát triển có nguy cơ chậm phát triển vì bị SDD thấp còi và đói nghèo [5]. Vì thế việc cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ trong giai đoạn này là rất quan trọng và cần thiết. Đầu tư vào những năm tháng tuổi thơ là một trong những cách thức hiệu quả chi phí thấp nhất nhằm tăng khả năng phát triển hết tiềm năng của tất cả trẻ em - tương lai của đất nước [6]. Với luận điểm đó, Chính phủ đã đề ra và tiến hành các giải pháp cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em: giải pháp dựa vào bổ sung vi chất dinh dưỡng; giải pháp dựa vào thực phẩm, cải thiện chế độ ăn và giải pháp truyền thông giáo dục dinh dưỡng, sức khỏe. Nhiều dự án cải thiện dinh dưỡng cộng đồng đã được triển khai bởi ngành y tế và các tổ chức quốc tế tại Việt Nam. Với những nỗ lực đó, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và UNICEF, tỷ lệ SDD trẻ em dưới 5 tuổi ở Việt Nam đã và đang giảm xuống một cách nhanh chóng trong những năm gần đây. Tuy vậy, tỷ lệ SDD thấp còi vẫn còn cao, đặc biệt ở trẻ em dưới 5 tuổi tại các vùng nông thôn nghèo, khó khăn, vùng có nhiều người dân tộc thiểu số sinh sống, nơi điều kiện tiếp xúc với nguồn thông tin còn hạn chế. Cho đến nay, các nghiên cứu về tình trạng SDD của trẻ dưới 5 tuổi và các yếu tố liên quan tại các địa phương này còn chưa nhiều. Mặc dù tỷ lệ SDD trẻ em dưới 5 tuổi khu vực Trung du và miền núi phía Bắc có sự cải thiện trong những năm gần đây, tuy nhiên vẫn luôn chiếm tỷ lệ cao trên cả nước. Tại tỉnh Yên Bái, SDD thể nhẹ cân đã giảm từ 21,6% năm 2011 xuống 19% năm 2015 và SDD thể thấp còi giảm từ 31,3% năm 2011 xuống còn 29,3% năm 2015. Tuy nhiên, 2 tỷ lệ này vẫn tương đối cao so với tỷ lệ SDD chung trên cả nước [7]. Huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái là 1 trong 61 huyện nghèo nhất của cả nước. Huyện bao gồm 11 xã và 1 thị trấn, trong đó tất cả 11 xã đều nằm trong diện đặc biệt nghèo với hệ thống giao thông khó khăn, cơ sở vật chất còn nhiều thiếu thốn, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Trong 5 năm trở lại đây, chưa có nghiên cứu nào về tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi tại các xã của huyện Trạm Tấu. Nhằm tìm hiểu về tìnhtrạng dinh dưỡng trẻ em tại huyện Trạm Tấu, chúng tôi thực hiện đề tài: “Tình trạng dinh dưỡng và một số yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ em dưới 5 tuổi tại hai xã thuộc huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái” với 2 mục tiêu sau: 1: Mô tả tình trạng dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi tại hai xã thuộc huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái năm 2019. 2: Mô tả một số yếu tố liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi tại hai xã thuộc huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái năm 2019.