NHIỄM MALASSEZIA VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN TRÊN BỆNH NHÂN VIÊM DA CƠ ĐỊA

Abstract

Viêm da cơ địa (VDCĐ) là một bệnh lý viêm da mạn tính hay tái phát, đặc trưng bởi phản ứng dạng chàm. Trong vài thập kỷ gần đây, tỉ lệ bệnh có xu hướng gia tăng đáng kể, ước tính khoảng 15-20% trẻ em và 1-3% người lớn1. Biểu hiện lâm sàng đa dạng, tiến triển qua nhiều giai đoạn từ ấu thơ, trẻ em 2-12 tuổi đến trên 12 tuổi và người trưởng thành. Yếu tố di truyền rất quan trọng trong sự phát triển của bệnh nhưng cơ chế còn chưa sáng tỏ. Da khô và sự suy giảm chức năng hàng rào da đóng vai trò chính trong cơ chế phản ứng của cơ thể đối với tác nhân kích hoạt và yếu tố bên ngoài, bao gồm các vi sinh vật2. Phương pháp điều trị hiện nay chủ yếu là sử dụng thuốc bôi chứa corticoid tại chỗ, thuốc điều hòa miễn dịch, dưỡng ẩm và thuốc sinh học. Tuy nhiên, một số bệnh nhân không đáp ứng với điều trị, cần đánh giá vai trò của các yếu tố liên quan như vi sinh vật, bụi nhà hoặc thực phẩm3. Malassezia là nấm men thuộc vi hệ da người và động vật4. Trong những năm gần đây, y văn đề cập nhiều đến căn nguyên vi sinh vật trong viêm da cơ địa đặc biệt vai trò của nấm5. Nowicka và cs (2019) phát hiện 13 dị nguyên từ hai loài M. furfur và M. sympodialis ở bệnh nhân viêm da cơ địa6. Theo Kramer (2017), tỷ lệ nhiễm nấm chiếm khoảng 30% các trường hợp viêm da cơ địa ở trẻ em7. Glatz và cs phân tích trên 132 trẻ em và 67 người lớn, nhận thấy, có mối tương quan giữa nấm và mức độ bệnh viêm da cơ địa8. Tuy nhiên, có sự khác biệt về phân bố loài Malassezia. Theo Sugita và cs (2003), tại Nhật bản, M. globosa và M. restricta là loài phổ biến nhất với tỉ lệ lần lượt là 93,8% và 87,5%, cao hơn nhóm chứng lần lượt là 61,1% và 44,4%9. Tại Thụy điển, theo Falk và cs (2005), loài thường gặp nhất là M. sympodialis 46%, tiếp theo là M. obtusa 30%, M. globosa xếp thứ ba với 28%10. Như vậy, đến nay đã phát hiện 7 loài Malassezia ở tổn thương da của bệnh nhân viêm da cơ địa6. Tại bệnh viện Da liễu Trung ương, số bệnh nhân đến khám và làm xét nghiệm tìm nấm ngày một tăng, trong đó, nhiễm Malassezia hay gặp ở một số bệnh da thông thường như viêm da dầu, viêm nang lông, viêm da cơ địa. Nghiên cứu của Trần Cẩm Vân và cs cho thấy tỉ lệ nhiễm Malassezia trên bệnh nhân viêm da cơ địa là 4,8%, trong đó nhóm tuổi 0-9 chiếm tỉ lệ cao 45,3%, chủ yếu ở vị trí đầu mặt cổ 54,6%, ít gặp ở tay chân 5,2%, mật độ vi nấm trung bình ở da bệnh là 37,33±33,31 cao hơn vùng da lành 2,0±1,2511. Nắm rõ và kiểm soát tốt tình hình nhiễm nấm Malassezia trên nhóm viêm da cơ địa sẽ giúp hạn chế được các đợt bùng phát cũng như biến chứng của viêm da cơ địa, tránh bị chuyển giai đoạn bệnh sang các thể nặng hơn11. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành đề tài “Nhiễm Malassezia và một số yếu tố liên quan trên bệnh nhân viêm da cơ địa” với mục tiêu: 1. Khảo sát một số yếu tố liên quan và đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân viêm da cơ địa có nhiễm Malassezia. 2. Xác định chủng Malassezia và mối liên quan với biểu hiện lâm sàng của bệnh viêm da cơ địa.